Metody wspomagające leczenie
Jak zwiększyć skuteczność zabiegu in vitro?
Skuteczność procedury in vitro zależy od wielu czynników jak na przykład: jakości komórek jajowych i plemników, schorzeń towarzyszących niepłodności czy receptywności endometrium.
Dzięki intensywnemu rozwojowi medycyny w dziedzinie diagnostyki i leczenia niepłodności zostały opracowane metody, które mogą pomóc Pacjentom zajść w ciążę. Skuteczność metod zależy od przyczyny leżącej u podstaw niepłodności.
Embriolog lub lekarz prowadzący po analizie wyników badań udzieli wszelkich informacji i pomoże w doborze metod wspomagających.
Procedury dodatkowe do zabiegu in vitro
SELEKCJA PLEMNIKÓW
MACS – magnetycznie aktywowane sortowanie plemników do ICSI
Metoda zwiększająca prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej
i rozwoju zdrowego zarodka.
Skuteczność metody MACS
Badania wykazują, że dzięki zastosowaniu metody MACS uzyskano:
- wyższy odsetek ciąż
- zwiększony odsetek plemników z prawidłowym DNA
MACS (ang. magnethic activated cell sorting) to metoda separacji plemników do zabiegu in vitro lub inseminacji domacicznej. Zwiększa szansę na ciążę poprzez wyselekcjonowanie plemników z największym potencjałem zapładniającym
Według badań naukowych, plemniki po selekcji MACS charakteryzują się wyższym potencjałem zapładniającym oraz zwiększonym odsetkiem plemników z prawidłowym DNA. W badaniach porównujących metodę MACS z klasyczną metodą z użyciem nieciągłego gradientu (standardowa preparatyka) uzyskano więcej ciąż biochemicznych oraz ciąż klinicznych wykorzystując metodę magnetycznie aktywowanego sortowania komórek.
Wskazania do zastosowania metody MACS
- powtarzające się niepowodzenia procedury in vitro (nieprawidłowy podział zarodków, wysoki poziom fragmentacji, degeneracja zarodków)
- wysoki wskaźnik fragmentacji DNA plemników %DFI > 15%,
- nawracające poronienia – szczególnie te o nieznanej przyczynie,
- obniżona żywotność plemników, Asthenozoospermia, Teratozoospermia, Oligozoospermia,
- siedzący tryb życia (np. praca biurowa, zawodowi kierowcy), częste gorące kąpiele, korzystanie z sauny, noszenie obcisłej bielizny
Wskazówki praktyczne
W metodzie MACS można wykorzystać zarówno nasienie świeże jak i mrożone. Równocześnie należy pamiętać, że metoda ta może być wykorzystana jedynie u Pacjentów, u których całkowita liczba plemników w ejakulacie wynosi co najmniej 10 mln.
pICSI – fizjologiczne ICSI
Metoda zwiększająca prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej
i rozwoju zdrowego zarodka.
Technika pICSI (ang. phisiological ICSI) umożliwia selekcję plemników na podstawie ich zdolności wiązania z kwasem hialuronowym. Jest to cecha świadczącą o dojrzałości i funkcjonalności konkretnego plemnika. Zapłodnienie pICSI wykonywane jest na specjalnych płytkach pokrytych miejscowo kwasem hialuronowym. Kwas hialuronowy jest składnikiem wieńca promienistego komórki jajowej. Główka dojrzałego plemnika posiada specyficzny receptor dla tego kwasu, dlatego tylko dojrzałe plemniki posiadające ten receptor mogą wiązać się z komórką jajową.
Wskazania do zastosowania metody pICSI
- nieprawidłowy wynik testu wiązania plemników z kwasem hialuronowym HBA (poniżej 65%),
- asthenozoospermia, teratozoospermia,
- powtarzające się niepowodzenia procedury zapłodnienia in vitro,
- nawracające poronienia
Skuteczność metody pICSI
Szacuje się, że 15% par, korzystających z procedury ICSI może mieć obniżoną zdolność wiązania plemników z hialuronianem. Dzięki wykorzystaniu metody pICSI jesteśmy w stanie wybrać plemniki o prawidłowej ruchliwości i morfologii, a także prawidłowe pod względem dojrzałości i funkcjonalności. Należy pamiętać, że wybór dojrzałych plemników prowadzi do znaczącego spadku poronień.
Liczne badania potwierdzają skuteczność zastosowania pICSI w technikach wspomaganego rozrodu, szczególnie u par, gdzie u partnera występuje nieprawidłowy wynik badania HBA (test wiązania z kwasem hialuronowym). Wykazano zwiększony odsetek ciąż klinicznych i żywych narodzin po zastosowaniu metody pICSI, w porównaniu z zapłodnieniem ICSI.
Metoda pICSI jest polecane także parom, u których doszło do poronień po wcześniejszych procedurach zapłodnienia pozaustrojowego. Wykazano, że zastosowanie pICSI u par z wynikiem badania HBA poniżej 65% pozwala zmniejszyć prawdopodobieństwo poronienia prawie 5-krotnie.
Wskazówki praktyczne
W przypadku znaczącego obniżenia koncentracji (poniżej 1 mln/ml) oraz ruchliwości plemników, procedura nie przyniesie pożądanych efektów i nie powinna być wykorzystywana.
ZyMot – (dawniej Fertile Chip) selekcja plemników oparta na mikroprzepływach
Metoda zwiększająca prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej
i rozwoju zdrowego zarodka.
Skuteczność metody ZyMot
Dzięki zastosowaniu plemników selekcjonowanych na komorze ZyMot uzyskujemy:
- wyższy odsetek zapłodnień
- lepszy rozwój zarodków
- wyższe szanse na uzyskanie prawidłowych zarodków
- wyższy stopień implantacji
- mniej poronień
- wzrost odsetka ciąż
ZyMot to specjalna komora, która umożliwia selekcję plemników do zabiegu inseminacji lub in vitro. Zastosowana technologia oparta jest na systemie mikroprzepływów – plemniki wędrują przez specjalną membranę z porami. Muszą one w czasie procedury pokonać drogę podobną do tej w drogach rodnych kobiety – a zrobią to głównie te najsilniejsze i najlepsze jakościowo.
Próbkę końcową po selekcji na komorze ZyMot cechuje (w porównaniu z nasieniem natywnym):
- wysoka ruchliwość plemników
- mniej wolnych rodników (czyli mniejsze uszkodzenia plemników)
- niski odsetek plemników z fragmentacją chromatyny
- więcej plemników o prawidłowej budowie morfologicznej
- mniej uszkodzeń spowodowanych wirowaniem i manipulacją
Wskazania do zastosowania metody ZyMot
- nieprawidłowy wynik chromatyny plemnikowej – według publikacji, ZyMot pozwala na selekcję plemników, w których występuje znacznie mniej uszkodzeń DNA. To z kolei zmniejsza ryzyko wystąpienia poronień, dlatego zalecamy zastosowanie komory ZyMot także tym pacjentom, którzy przeszli już nieudane procedury in vitro, w których nie uzyskano prawidłowych zarodków lub wystąpiła ciąża biochemiczna albo poronienie.
- nieprawidłowy wynik badania ROS – uważa się, że wirowanie w gradiencie gęstości, czyli standardowo stosowana metoda preparatyki przed zabiegiem inseminacji lub in vitro, może prowadzić do wzrostu ilości wolnych rodników w próbce. Metoda selekcji na komorze ZyMot ogranicza liczbę wolnych rodników do minimum, również ze względu na wysoki odsetek ruchliwych plemników w próbce końcowej.
- Asthenozoospermia, czyli obniżona ruchliwość plemników – ZyMot jest metodą „delikatną” i naturalną, minimalizuje ingerencję z zewnątrz – uzyskujemy znacznie większą, w porównaniu z wirowaniem w gradiencie gęstości, ruchliwość plemników w próbce końcowej. Plemniki nie ulegają uszkodzeniom w czasie standardowego wirowania.
- Teratozoospermia – badania wskazują, że słabe plemniki są naturalnie eliminowane w trakcie przepływu przez membranę filtrującą i dzięki temu, do górnej komory wpływają tylko plemniki o najlepszym potencjale i jakości oraz lepszej (w porównaniu do próbki natywnej) morfologii.
Wskazówki praktyczne
W przypadku słabych parametrów nasienia (niska koncentracja i ruchliwość), plemniki nie mają zdolności do pokonania membrany filtrującej.
IMSI – docytoplazmatyczne wprowadzenie plemnika wybranego pod kątem budowy morfologicznej
Metoda zwiększająca prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej
i rozwoju zdrowego zarodka.
Skuteczność metody IMSI
Zastosowanie IMSI, według badań, poprawia jakość zarodków, zwiększa wskaźnik ciąż i wskaźnik implantacji, przez co zmniejsza się prawdopodobieństwo poronienia.
IMSI – to technika zapłodnienia in vitro, która pozwala na selekcję morfologiczną plemników, dzięki zastosowaniu mikroskopu o bardzo dużym powiększeniu (6000x). Mikroskop musi być wyposażony także w kontrast Nomarskiego oraz obiektyw x100.
Wskazania do zastosowania metody IMSI
- nieprawidłowy wynik oceny MSOME
- nieprawidłowa morfologia plemników
- podwyższona fragmentacja chromatyny
- nawracające poronienia
- powtarzające się braki implantacji
- globozoospermia
- słaba jakość zarodków w poprzednim podejściu, niski odsetek blastocyst w dn. 5
- oligozoospermia
Według doniesień naukowych, wykorzystanie IMSI w przypadku pacjentów z globozoospermią, umożliwia znalezienie plemników z niewielkimi akrosomami, które stają się widoczne przy dużym powiększeniu. Także w przypadku kobiet powyżej 35 r.ż. wybór dobrej jakości plemnika dzięki IMSI ma większe znaczenie, co znalazło potwierdzenie w publikacjach naukowych.
Nie zaleca się stosowania IMSI rutynowo, chociaż w przypadkach normozoospermii IMSI może zostać zastosowane, gdy ocena MSOME wskazuje na niski odsetek lub brak prawidłowych plemników bez widocznych wakuol.
Wskazówki praktyczne
IMSI jest jedyną metodą selekcji plemników, która może zostać zastosowana u pacjentów z ciężką oligozoospermią (nawet przy koncentracji plemników poniżej 1 mln/ml).
Procedury dodatkowe do zabiegu in vitro
OCENA KOMÓREK, HODOWLA I TRANSFER ZARODKÓW
Oosight – system umożliwiający ocenę jakościową komórek jajowych
Metoda zwiększająca szanse przeżycia zarodka, rozwój płodu i prawidłowy przebieg ciąży.
Skuteczność metody Oosight
Dzięki systemowi Oosight embriolog jest w stanie wskazać komórki z większym potencjałem do zapłodnienia i rozwoju, co jednocześnie zwiększa szanse Pacjentek, u których istnieją ograniczenia w ilości komórek jajowych do zapłodnienia.
To najskuteczniejsze narzędzie do oceny komórek jajowych w rękach embriologa.
System Oosight oparty na mikroskopii polaryzacyjnej, w przypadku komórek jajowych umożliwia uwidocznienie struktury:
- osłonki przejrzystej (tzw. retardancji) oraz
- wrzeciona podziałowego (struktury umożliwiającej rozdział materiału genetycznego).
System Oosight jest nieinwazyjny i służy przede wszystkim ocenie potencjału komórek oraz ich selekcji w przypadku ograniczenia ilości zapładnianych oocytów (wg. Ustawy o leczeniu niepłodności, w określonych przypadkach, możliwe jest zapłodnienie maksymalnie 6 oocytów).
Wskazania do zastosowania metody Oosight
Ocena potencjału komórek jajowych przed ich zapłodnieniem jest wskazana właściwie zawsze, aby sprawdzić, czy i w jakim stopniu są one zdolne do zapłodnienia i wspierania rozwoju zarodka. Rozumiemy tę potrzebę i dlatego system Oosight jest stosowany bezpłatnie u wszystkich naszych Pacjentek, jako standardowa procedura.
Wskazówki praktyczne
Pacjentki mogą uzyskać informacje na temat jakości komórek w czasie konsultacji z embriologiem przed transferem lub mrożeniem zarodków.
EmbryoGen i BlastGen – specjalistyczne media hodowlane z czynnikiem wzrostu
Metoda zwiększająca szansę na utrzymanie ciąży po zabiegu in vitro.
Skuteczność medium EmbryoGen i BlastGen
Według najnowszej literatury, wpływ specjalistycznych mediów na wynik procedury IVF nie jest rozstrzygający: wskaźnik ciąż klinicznych z wykorzystaniem mediów z GM-CSF wynosi 21-30%, w porównaniu do 22% przy użyciu mediów nie zawierających GM-CSF. Wskaźnik poronień wynosi odpowiednio 2-5% oraz 4%.
GM-CSF (Granulocyte-Macrophage Colony-Stimulating Factor) – to czynnik wzrostu produkowany w naturze w nabłonku wyściełającym jajowody i macicę oraz w jajniku pod wpływem estrogenów. Udowodniono wpływ GM-GSF na wzrost i żywotność zarodków.
Wskazania do zastosowania medium EmbryoGen i BlastGen
- nawracające poronienia
- niepowodzenia transferów (brak implantacji, ciąże biochemiczne)
- niepłodność idiopatyczna
- wcześniejsze niepowodzenia procedury in vitro (niski odsetek blastocyst w dniu 5., słabej jakości zarodki)
Wskazówki praktyczne
Specjalistyczne media hodowlane powinny zostać zastosowane wyłącznie po konsultacji z embriologiem i tylko jeśli istnieją wyraźne wskazania.
EmbryoGlue – medium transferowe wspomagające implantację zarodka
Metoda zwiększająca szansę zajścia w ciążę.
Skuteczność metody EmbryoGlue
Według meta-analizy 13 publikacji (ponad 10 tysięcy transferów), w tym bazy Cochrane (ponad 4000 cykli in vitro), dzięki zastosowaniu medium zawierającego kwas hialuronowy, szanse na ciążę kliniczną wzrastają o 8%. Skuteczność wykorzystania EmbryoGlue ma zatem solidne podstawy naukowe.
Czasami pomimo transferu zdrowego, prawidłowego morfologicznie zarodka, nie udaje się uzyskać ciąży. Jeśli występują trudności w zagnieżdżeniu zarodka, medium EmbryoGlue ułatwia ten proces i tym samym zwiększa szanse na powodzenie zabiegu in vitro.
EmbryoGlue zawiera kwas hialuronowy, który jest naturalnie obecny w płynie pęcherzykowym, jajowodowym oraz w macicy. Reaguje z receptorami CD44 na powierzchni blastocysty i w endometrium i działa jak most łączący zarodek i endometrium. Jest zaangażowany w proces rozwoju zarodków, migracji, adhezji, proliferacji i różnicowania komórek. Pośrednio promuje także angiogenezę (ukrwienie). Dzięki tym właściwościom wspomaga przywieranie zarodka do endometrium i implantację. Zwiększa także lepkość, co ułatwia procedurę transferu zarodka oraz zapobiega przemieszczaniu zarodka np. w wyniku aktywności skurczowej macicy.
Wskazania do zastosowania metody EmbryoGlue
pacjentki po 35. r.ż.
wcześniejsze nieudane próby implantacji,
niepłodność idiopatyczna,
zwiększona aktywność skurczowa macicy,
endometrioza
Wskazówki praktyczne
EmbryoGlue można stosować zarówno przy transferach świeżych, jak i mrożonych zarodków. Decyzję o zastosowaniu medium EmbryoGlue, Pacjenci powinni przekazać laboratorium przynajmniej na 2 dni przed transferem.
Assisted Hatching – nacięcie osłonki zarodka
Metoda zwiększająca szansę na ciążę.
Skuteczność metody Assisted Hatching
W przypadku Pacjentów, u których istnieją wskazania do zastosowania metody, AH może poprawić wskaźnik implantacji oraz ciąż klinicznych.
Assisted Hatching wykonywane jest przed transferem, w celu ułatwienia wydostania się zarodka z otaczającej go osłonki (trudności z opuszczeniem osłonki mogą się pojawić zarówno w naturalnym procesie zapłodnienia jak i w in vitro). Najczęściej używa się w tym celu lasera, można też nacięcie wykonać mechanicznie lub za pomocą chemicznego trawienia (ale te metody są już stosowane dużo rzadziej).
Wskazania do zastosowania metody Assisted Hatching
Wiek Pacjentki powyżej 37 roku życia
Wcześniejsze nieudane transfery (brak implantacji zarodków)
Słabej jakości zarodek
Gruba osłonka zarodka
Wysoki poziom FSH
Wskazówki praktyczne
O zastosowaniu Assisted Hatching powinien zadecydować embriolog, na podstawie parametrów zarodka i danych na temat historii leczenia Pacjentów.
PGT-A/PGD – badanie genetyczne zarodków, diagnostyka przedimplantacyjna zarodków
Metoda zwiększająca szanse prawidłowego rozwoju, przebiegu ciąży i urodzenia zdrowego dziecka
Skuteczność metody PGT-A/PGD
Zastosowanie diagnostyki genetycznej zarodków jest metodą, która zwiększa szanse na urodzenie zdrowego dziecka, szczególnie u Pacjentek powyżej 35. roku życia oraz u Pacjentów będących nosicielami mutacji genetycznej. Diagnostyka PGT-A podnosi wskaźnik implantacji oraz ciąż klinicznych i żywych urodzeń u Pacjentów posiadających wskazania do zastosowania tej metody.
Diagnostyka przedimplantacyjna umożliwia zmniejszenie ryzyka urodzenia chorego dziecka, a także zmniejszenie ryzyka poronień. Jest to dla Pacjentów szansa na zbadanie zarodka jeszcze przed transferem do macicy. Badanie genetyczne dzielimy na:
PGT-A – badanie pod kątem nieprawidłowości wszystkich chromosomów zarodka (tzw. aneuploidii, czyli niedoboru lub nadmiaru któregoś z chromosomów)
PGD – diagnostyka celowana pod kątem dziedziczenia konkretnych wad genetycznych (chorób jednogenowych, innych mutacji np. translokacji, inwersji)
Wskazania do zastosowania PGT-A
Wiek Pacjentki powyżej 35 roku życia
Nawracające poronienia
Niepowodzenia zabiegów in vitro (brak implantacji zarodków, ciąże biochemiczne)
Posiadanie dziecka z aneuploidią
Pacjent lub Pacjentka po leczeniu onkologicznym (chemio- lub radioterapia)
Ciężki czynnik męski
Wskazania do zastosowanie PGD
Nosicielstwo mutacji genetycznej przez Pacjenta lub Pacjentkę
Występowanie genetycznej choroby u któregoś z członków rodziny
Wskazówki praktyczne
Przed zastosowaniem diagnostyki przedimplantacyjnej zarodków, konieczne jest badanie kariotypów u pary oraz konsultacja z genetykiem. Zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności (2015):
„Art. 26. 1. Stosowanie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej w ramach procedury medycznie wspomaganej prokreacji jest dozwolone wyłącznie ze wskazań medycznych i poprzedza się tę diagnostykę poradnictwem genetycznym w ramach poradnictwa medycznego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1. Preimplantacyjna diagnostyka genetyczna jest wykonywana w medycznym laboratorium diagnostycznym. 2.Niedopuszczalne jest stosowanie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej w ramach procedury medycznie wspomaganej prokreacji w celu wyboru cech fenotypowych, w tym płci dziecka, z wyjątkiem sytuacji, gdy wybór taki pozwala uniknąć ciężkiej, nieuleczalnej choroby dziedzicznej.”
Większość z wyżej wymienionych metod może być stosowana równocześnie co dodatkowo wpływa na zwiększenie skuteczności.
Embriolog lub lekarz prowadzący po analizie wyników badań udzieli wszelkich informacji i pomoże w doborze metod dodatkowych.
Wiedza
Dowiedz się więcej czytając nasze artykuły