Czy otyłość może ograniczać szansę na zostanie ojcem?

Otyłość jest chorobą przewlekłą o złożonej etiologii, spowodowana stanem zapalnym tkanki tłuszczowej, skutkująca nadmiernym rozwojem podściółki tłuszczowej i zwiększeniem masy ciała powyżej zalecanej. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 25% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 30% u kobiet. Można ją ocenić za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI). Mężczyźni z nadwagą (czyli, gdy wskaźnik BMI jest pomiędzy 25 – 30 kg / m2) i otyłością (gdy wskaźnik BMI jest powyżej 30 kg / m2) mają niże parametry jakości nasienia i, co się z tym wiąże, większe ryzyko niepłodności.

Polecam sprawdzić swój poziom wskaźnika masy ciała przy pomocy kalkulatora BMI →

Większość ludzi jest świadoma, że otyłość zmienia wygląd fizyczny, ale nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo zaburza to również delikatną równowagę hormonów w ciele. Jednym z takich stanów zdrowotnych jest niepłodność. Podczas gdy lekarze zdawali sobie sprawę z negatywnego wpływu otyłości na płodność kobiety, ostatnio odkrywają, że waga partnera może również powodować problemy z poczęciem. Aktualnie otyłość u mężczyzn w wieku rozrodczym wzrosła prawie trzykrotnie w ciągu ostatnich 30 lat i zbiega się ze wzrostem niepłodności męskiej na całym świecie. Jest to globalny problem zdrowotny, który osiąga rozmiary epidemii: 1,6 miliarda osób dorosłych sklasyfikowano jako osoby z nadwagą, a dodatkowe 400 milionów osób dorosłych jest otyłych.

Wiadomo, że otyłość u kobiet przyczynia się do braku owulacji, zmniejszenia wskaźnika poczęcia i zwiększonego ryzyka poronień i powikłań prenatalnych. Ponadto utrata masy ciała u kobiet bez jajeczkowania przywraca płodność i zwiększa prawdopodobieństwo owulacji i poczęcia. Wykazano również, że otyłość męska obniża liczbę plemników, powoduje znaczną nierównowagę hormonalną, podnosi temperaturę tkanek otaczających mosznę i zmniejsza ogólny popęd płciowy mężczyzny. Otyli mężczyźni wytwarzają nasienie, które ma pofragmentowane DNA – innymi słowy, jakość nasienia jest znacznie upośledzona i może zarówno zmniejszyć płodność, jak i zwiększyć ryzyko utraty ciąż.

Otyłość męska a parametry nasienia

Istnieje kilka badań, w których oceniano wpływ męskiej otyłości na parametry nasienia wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a mianowicie koncentrację plemników, ruchliwość i ich morfologię. Istnieją pewne dowody na to, że otyłość męska zmniejsza koncentrację plemników.

Jednakże istnieje wiele sprzecznych doniesień dotyczących ruchliwości plemników (7/19 badań pokazuje zmniejszoną ruchliwość) i morfologii (7/16 badań pokazuje zmniejszoną prawidłową formę) i obecnie nie jest jasne, czy otyłość męska ma wpływ na te parametry.

Z powodu tych trudności w interpretacji danych z badań na ludziach, przeprowadzono badania na zwierzętach i stworzono modele gryzoni męskiej otyłości w celu oceny wpływu męskiej otyłości na funkcję nasienia, jednak należy zdawać sobie sprawę z różnic między gatunkami. Badania te wykazały, że stosowanie diety bogatej w tłuszcze do indukowania otyłości zmniejszyło ruchliwość plemników i spowodowało spadek odsetka plemników o prawidłowej morfologii.

Badania wykazały, iż otyli mężczyźni byli bardziej narażeni na oligozoospermię (czyli obniżoną liczbę plemników w nasieniu) lub azoospermię (czyli całkowity brak plemników w nasieniu) w porównaniu do mężczyzn w prawidłowym przedziale wagowym. Udowodniono, że wraz ze wzrostem BMI i obwodu talii zaobserwowano zmniejszenie objętości ejakulatu oraz koncentracji plemników u mężczyzn z nadwagą i otyłych cierpiących z powodu niepłodności.

Wpływ otyłości męskiej na integralność DNA plemników i stres oksydacyjny

Podczas gdy tradycyjne parametry WHO plemników (stężenie i ruchliwość plemników) są ważnymi miernikami męskiej płodności, staje się coraz bardziej oczywiste, że struktura molekularna i ich zawartość jest równie ważna dla zdolności plemników do generowania zdrowej ciąży. Integralność DNA plemników jest ważna dla pomyślnego zapłodnienia i prawidłowego rozwoju zarodka, o czym świadczy to, że plemniki o słabej integralności DNA są ujemnie skorelowane z udanymi ciążami.

Ponadto stres oksydacyjny plemników koreluje ze zmniejszoną ruchliwością plemników, zwiększonym uszkodzeniem DNA plemników, zmniejszoną reakcją akrosomową i niższymi wskaźnikami implantacji zarodków po IVF.

Wpływ otyłości męskiej na zmienione profile hormonów

Osoby z nadmiarem tkanki tłuszczowej często zmniejszają wysiłek fizyczny i dlatego u tych osób wyraźnie widać spadek produkcji testosteronu. Kilka badań dokumentuje, że podwyższony BMI u mężczyzn jest związany ze zmniejszonym stężeniem SHBG w osoczu, a zatem testosteronem i jednocześnie zwiększonym stężeniem estrogenu w osoczu. Zmniejszony testosteron i zwiększone stężenie estrogenu od dawna są powiązane z niską płodnością i zmniejszoną liczbą plemników poprzez zakłócenie pętli ujemnego sprzężenia zwrotnego osi podwzgórze-przysadka-gonada.

Otyli mężczyźni również cierpią na wyższy niż normalny poziom estrogenu, ponieważ tkanka tłuszczowa przekształca hormony męskie, takie jak testosteron, w hormon żeński estrogen. Te podwyższone poziomy estrogenu u mężczyzn mają tendencję do tłumienia płodności, ponieważ zapobiegają syntezie testosteronu i pochodnych (hormonów niezbędnych do rozwoju i utrzymania normalnej męskiej funkcji rozrodczej).

Leptyna jest białkiem wytwarzanym przez tkankę tłuszczową, która odgrywa ważną rolę w kontrolowaniu przyjmowania pokarmu i wydatkowania energii, a także regulacji funkcji rozrodczych. Kiedy nadmiar tkanki tłuszczowej, a tym samym poziomy leptyny są wysokie, mózg działa w celu zmniejszenia przyjmowania pokarmu i zwiększenia wydatku energetycznego. Nadmiar leptyny zmniejsza funkcję komórek Leydiga (obniżenie poziomu testosteronu wewnątrz jąder) i ma bezpośredni negatywny wpływ na nasienie. Leptyna odgrywa zatem ważną rolę w związku między otyłością a płodnością.

Ponadto zespół metaboliczny, który może powstać w wyniku otyłości, jest również związany z objawami zaburzeń erekcji, a tym samym pogłębia negatywne skutki otyłości na płodność. Prawie 80% mężczyzn z cukrzycą typu 2 jest również otyłych, u nich insulinooporność może hamować prawidłowy rozwój plemników i powodować zmiany DNA plemników, prowadząc do zmniejszenia płodności. Te negatywne zmiany DNA powodują niższy wskaźnik ciąż, wyższe ryzyko poronienia i mogą prowadzić do poważnych wad wrodzonych.

Inrakcja tkanki tłuszczowej z temperaturą jąder

Jednym z efektów ubocznych otyłości, który może potencjalnie przyczynić się do zmiany produkcji i parametrów nasienia, jest podwyższone ciepło gonadalne, wynikające ze zwiększonej ilości tkanki tłuszczowej moszny. Proces spermatogenezy jest bardzo wrażliwy na ciepło, a optymalna temperatura dla mężczyzny wynosi 34–35 ° C. Zwiększenie temperatury jąder wiąże się ze zmniejszoną ruchliwością plemników, zwiększonym uszkodzeniem DNA plemników i zwiększonym stresem oksydacyjnym plemników. Zmiany temperatury jąder mogą występować poprzez szereg mechanizmów, takich jak zaburzenia fizyczne ( np. żylaki), zwiększona ilość tkanki tłuszczowej moszna lub zaburzenia środowiskowe ( tj. długa jazda rowerem) i są związane ze zmniejszoną funkcją nasienia i niską płodnością. Warto zauważyć, że zwiększone uszkodzenie DNA plemników i stres oksydacyjny są częste u pacjentów cierpiących z powodu otyłości, a pojedyncze badanie, w którym oceniono chirurgiczne usunięcie tłuszczu mosznowego, wykazało poprawę parametrów nasienia.

Wpływ diety na płodność

Dieta i odżywianie odgrywają ważną rolę w jakości nasienia. Niedawny wyczerpujący, systematyczny przegląd badań obserwacyjnych wykazał, że przyjęcie zdrowej, zbilansowanej diety może poprawić jakość nasienia i wskaźnik zapłodnienia wśród mężczyzn. Na przykład stwierdzono, iż dieta śródziemnomorska, która jest wzbogacona kwasami tłuszczowymi omega-3, przeciwutleniaczami i witaminami oraz niską zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych i kwasów tłuszczowych typu trans, ma odwrotną korelację w powiązaniu z niskimi parametrami jakości nasienia. Zatem stosowanie diety śródziemnomorskiej może pomóc w poprawie jakości nasienia.

W innym badaniu zdefiniowano typową dietę w stylu „zachodnim” jako dietę bogatą w czerwone i przetworzone mięso, rafinowane zboża i napoje wysokoenergetyczne, podczas gdy bardziej „zrównoważona” dieta składała się głównie z białego mięsa, owoców, warzyw i całych ziaren. Zdrowsza dieta „zrównoważona” była pozytywnie związana z postępową ruchliwością plemników, ale nie z koncentracją i morfologią plemników. W rzeczywistości zdrowa dieta poprawia co najmniej jeden parametr jakości nasienia. Na początek praktyka zastępowania przetworzonych czerwonych mięs rybami może mieć pozytywny wpływ na poprawę parametrów nasienia.

Warzywa i owoce, ryby i drób, płatki zbożowe i niskotłuszczowe produkty mleczne były jednymi z produktów pozytywnie kojarzonych z jakością nasienia. Jednak diety składające się z przetworzonego mięsa, pełnotłustych produktów mlecznych, alkoholu, kawy i napojów słodzonych cukrem wiązały się ze słabą jakością nasienia i niższymi wskaźnikami płodności.

Warto więc drodzy Panowie zatroszczyć się o prawidłową dietę, która nie tylko poprawia jakość nasienia, ale także dobrze wpływa na kondycję i samopoczucie.

ESTERA KŁOSOWICZ