Dodatkowe badania nasienia
| Badanie | Kiedy wykonujemy (wskazania) | Co badamy? | Na co wskazuje nieprawidłowy wynik | Wartości referencyjne |
| MAR czytaj więcej |
- aglutynacja plemników- asthenozoospermia- badania NIE przeprowadza się w przypadku ciężkiej asthenozoospermii lub oligozoospermii <1mln/ml | - określenie obecności przeciwciał przeciwplemnikowych IgG i/lub IgA na powierzchni plemników- przeciwciała IgG badane są standardowo- badanie obecności przeciwciał IgA przeprowadzamy przy pozytywnym wyniku IgG (>40%)- przeciwciała IgA rzadko występują same, bez IgG- znaczenie przeciwciał IgA w diagnostyce męskiej niepłodności może mieć większe znaczenie niż IgG, gdyż ich obecność znacznie zmniejsza szansę na naturalne poczęcie | - obecne przeciwciała przeciwplemnikowe powodują zlepianie się plemników, co prowadzi do zmniejszenia ich żywotności i ruchliwości oraz osłabia zdolność przechodzenia przez śluz szyjkowy, a przez to utrudnia lub nawet uniemożliwia proces zapłodnienia | <9% - wynik prawidłowy10-39% - wartości podwyższone>40% - wynik nieprawidłowy |
| HBA czytaj więcej |
- przed kwalifikacją do in vitro lub IUI- niepłodność idiopatyczna- teratozoospermia, nieprawidłowy wynik badania chromatyny plemnikowej- badania NIE przeprowadza się w przypadku ciężkiej asthenozoospermii lub oligozoospermii <1mln/ml | - test wiązania plemników z kwasem hialuronowym- określenie funkcjonalności i dojrzałości plemników – plemniki wiążące się z hialuronianem mają lepsze parametry genetyczne (mniej zaburzeń chromosomowych), przeszły prawidłowo proces spermatogenezy i spermiogenezy, są żywotne i z sukcesem mogą uczestniczyć w procesie zapłodnienia oocytu | - podwyższony procent niedojrzałych plemników wskazuje na słabszy potencjał do zapłodnienia i może wyjaśniać przyczynę niepowodzeń inseminacji czy in vitra | >80 – wynik prawidłowy |
| kwas cytrynowy czytaj więcej |
- hipoandrogenizm- podejrzenie zaburzeń receptora dla testosteronu (zespół częściowej niewrażliwości na androgeny) - podejrzenie stanu zapalnego prostaty - azoospermia -leukocytospermia, -teratozoospermia, -asthenozoospermia |
- wskaźnik funkcji wydzielniczej prostaty- kwas cytrynowy może mieć wpływ na funkcjonowanie i budowę morfologiczną plemników. | - stan zapalny prostaty | >10mg/ejakulat |
| NAG α-glukozydaza obojętna czytaj więcej |
– podejrzenie stanu zapalnego najądrzy lub jąder – podejrzenie obniżonej zdolności antyoksydacyjnej w nasieniu – asthenozoospermia – leukocytospermia – azoospermia – teratozoospermia lub nieprawidłowy wynik badania chromatyny plemnikowej – kontrola po wazektomii (jako potwierdzenie niedrożności dróg wyprowadzających nasienie) |
- wskaźnik funkcji najądrzy, gdzie zachodzi dojrzewanie plemników i nadanie zdolności do ruchu | - stan zapalny najądrzy lub jąder- niedrożność między najądrzami a przewodem wytryskowym | >20mIU/ejakulat |
| fruktoza czytaj więcej |
- hipoandrogenizm, – podejrzenie zaburzeń receptora dla testosteronu,(zespół częściowej niewrażliwości na androgeny), – podejrzenie stanu zapalnego pęcherzyków nasiennych – asthenozoospermia – leukocytospermia – azoospermia – zwiększona objętość ejakulatu – zwiększona lepkość ejakulatu- kwaśny pH |
- badanie funkcjonowania pęcherzyków nasiennych – ich wydzielina stymuluje plemniki do ruchu i jest głównym składnikiem ejakulatu | - stan zapalny pęcherzyków nasiennych- niedrożność przewodów wytryskowych- wytrysk wsteczny- wrodzona agnezja pęcherzyków nasiennych (obustronny brak nasieniowodów CBAVD)- hipoandrogenizm | >2,4mg/ejakulat(>13μmol/ejakulat) |
| posiew nasienia czytaj więcej |
– dolegliwości ze strony układu płciowego, – stwierdzenie w badaniu ogólnym nasienia: *LEUKOSPERMII – powyżej 1000/ml i lub *BAKTERIOSPERMII – powyżej 1000/ml |
– obecność drobnoustrojów chorobotwórczych: bakterii tlenowych, beztlenowych (BV), grzybów, Neisseria gonorrhoeae (GNC) oraz Trichomonas vaginalis (TV) – ewentualnie antybiogram |
– obecność bakterii, pierwotniaków lub grzybów w nasieniu, infekcja w męskim układzie rozrodczym (zapalenie jąder, najądrzy, zapalenie prostaty, zapalenie cewki moczowej) | Posiew negatywny (nasienie jałowe) |
| poejakulacyjne badanie moczu czytaj więcej |
- mała objętość ejakulatu <1ml przy zachowaniu prawidłowej abstynencji płciowej (powyżej 2 dni)- azoospermia lub oligozoospermia <1mln/ml - nie wykonuje się u pacjentów z obustronną agnezją nasieniowodów (CBAVD) lub klinicznymi oznakami hipogonadyzmu |
- badanie obejmuje: badanie próbki nasienia oraz próbki moczu. | Mała objętość lub całkowity brak ejakulatu sugeruje:- wytrysk wsteczny - brak ejakulacji - obstrukcję nasieniowodów - hipogonadyzm - wrodzony brak nasieniowodów (CBAVD). |
Brak – wynik badania określa obecność lub brak plemników w badanej próbce moczu |
SPECJALISTYCZNE BADANIA NASIENIA
TEST MAR
| Jakie są rodzaje przeciwciał przeciwplemnikowych? | Dlaczego powstają przeciwciała przeciwplemnikowe? |
| Przeciwciała przeciwplemnikowe (Anti-Sperm Antibodies) są produkowane przez limfocyty. Istnieją dwie główne grupy przeciwciał przeciwplemnikowych: IgG i IgA. Mogą one znajdować się we krwi lub nasieniu, ale obecność przeciwciał we krwi niekoniecznie oznacza, że przedostały się one do jądra i wiążą się z plemnikami. ASA mogą wskazywać na immunologiczną przyczynę niepłodności i znajdujemy je u ok. 8% niepłodnych mężczyzn.Przeciwciała klasy IgG mają znaczenie w rutynowym badaniu przesiewowym w diagnozie niepłodności immunologicznej. Badanie to może zostać uzupełnione o sprawdzenie obecności przeciwciał IgA.Przeciwciała klasy IgA rzadko występują same (bez przeciwciał IgG). Są obecne na plemnikach i w plazmie nasiennej, ale zwykle brak ich w surowicy, dlatego nie zaleca się badania z krwi. Z punktu widzenia męskiej niepłodności przeciwciała IgA mają większe znaczenie diagnostyczne niż przeciwciała IgG. Ich obecność istotnie zmniejsza szansę na poczęcie dziecka w sposób naturalny. | Przeciwciała to białka wytwarzane przez układ odpornościowy. Ich zadaniem jest rozpoznanie i związanie się z obcymi dla organizmu człowieka cząsteczkami, czyli antygenami. Umożliwia to układowi odpornościowemu zniszczenie tych nieznanych, a zatem uznanych za szkodliwe, cząsteczek. Zdarza się jednak, że np. w wyniku niedrożności przewodów wyprowadzających nasienie, po rewazektomii, infekcji męskich narządów płciowych, urazów jąder lub po operacyjnym leczeniu chorób męskiego układu rozrodczego, naruszona zostaje bariera krew-jądro i plemniki, dotychczas „zamknięte” w jądrach, zostają rozpoznane przez układ immunologiczny i uznane za „obce” antygeny. Wówczas powstają ASA, czyli przeciwciała przeciwplemnikowe. Także kobieta może wytwarzać ASA, gdy np. w wyniku urazu pochwy w czasie stosunku, nasienie dostało się do krwioobiegu i organizm rozpoznał plemniki jako „obce” cząsteczki. |
Częstość występowania przeciwciał przeciwplemnikowych określono na 5-10% zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn oraz na ok. 10% niepłodnych par.
Konsekwencje obecności przeciwciał przeciwplemnikowych:
Obecność przeciwciał przeciwplemnikowych ASA w nasieniu może utrudniać reakcję plemnika z komórką jajową. Często przeciwciała powodują spadek ruchliwości plemników oraz aglutynację. Dlatego mężczyźni, u których w podstawowym badaniu nasienia zaobserwowano te nieprawidłowości, są kierowani na test MAR. ASA mogą także wpływać na to, co dzieje się już po zapłodnieniu i mogą być przyczyną poronień nawykowych we wczesnych tygodniach ciąży. Mechanizm poronień nie jest znany, chociaż wiadomo, że antygeny wbudowują się w strukturę zarodka i wpływają na implantację oraz wczesny rozwój zarodka. Stwierdzono zjawisko stymulowania produkcji interferonu gamma przez przeciwciała przeciwplemnikowe, czego konsekwencją może być wzrost ekspresji ojcowskich antygenów MHC na trofoblaście.
Specjalistyczne badania w kierunku przeciwciał przeciwplemnikowych
Poniżej prezentujemy kolejność diagnozowania niepłodności o podłożu immunologicznym. Można pominąć test IBT, ze względu na jego wątpliwą wartość diagnostyczną. W przypadku dodatniego wyniku któregokolwiek z badań (wykrycia przeciwciał przeciwplemnikowych), możemy przypuszczać, że problemy z zajściem w ciążę, mają podłoże immunologiczne i konieczne jest odpowiednie leczenie.
Badania w fioletowej ramce można wykonać w laboratorium Centrum PARENS.
Jakie są możliwość leczenia?
| Mężczyźni | Kobiety |
|
|
Dobrym rozwiązaniem w przypadku obecności przeciwciał w śluzie dróg rodnych kobiety, jest inseminacja domaciczna - pomijamy problem migracji plemników przez pochwę do macicy. W przypadku obecności przeciwciał w nasieniu, inseminacja także przynosi pozytywne rezultaty, gdyż w czasie preparatyki nasienia, plemniki zostają oczyszczone z ASA.
Najskuteczniejszy jest zabieg ICSI, czyli mikroiniekcji plemnika do komórki jajowej. Podobnie, jak w przypadku inseminacji, nasienie jest odpowiednio preparowane, a zapłodnienie odbywa się pozaustrojowo, więc przeciwciała w organizmie kobiety nie mają wpływu na skuteczność metody.
Wartości referencyjne
Wartości referencyjne są ustalane dla każdego z dostępnych na rynku testów. Wykorzystywane przez nas odczynniki pozwalają na ustalenie następujących norm:
- <9% - wynik prawidłowy
- 10-39% - wartości podwyższone, podejrzewana niepłodność immunologiczna
- >40% - wynik nieprawidłowy, wysoce prawdopodobna niepłodność immunologiczna
Jak się przygotować do badania?
Na wyniki ma wpływ czas abstynencji płciowej, dlatego należy pamiętać aby wykonać badanie po okresie abstynencji płciowej od 2 do 7 dni. Nie zaleca się wykonania badania jeżeli pacjent w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował antybiotyki, miał gorączkę. W przypadku przyjmowania przewlekle leków prosimy poinformować o tym fakcie laboratorium.
Ważne:
Badania nie wykonujemy u pacjentów, u których koncentracja plemników jest bardzo niska (<1mln/ml) lub gdy w badaniu podstawowym nasienia (seminogram) stwierdzono ciężką asthenozoospermię (bardzo słabą ruchliwość plemników).
TEST WIĄZANIA Z HIALURONIANEM HBA
| O kwasie hialuronowym | Inne markery dojrzałości plemników |
| Hialuronian to polisacharyd, który wchodzi w skład osłonki przejrzystej oraz wieńca promienistego, otaczającego oocyt. Na powierzchni główki plemników znajdują się receptory, które rozpoznają kwas hialuronowy i umożliwiają wiązanie plemnika. Następnie plemnik wydziela hialuronidazę, która rozpuszcza hialuronian, co umożliwia penetrację plemnika przez macierz zewnątrzkomórkową oocytu. Wykazano związek pomiędzy dojrzałością plemnika, a jego zdolnością do wiązania kwasu hialuronowego. Plemnik, który nie „rozpoznaje” substancji, która otacza komórkę jajową, nie może jej zapłodnić. Im więcej takich niedojrzałych plemników, tym niższe szanse na naturalne poczęcie oraz niższa skuteczność inseminacji. |
W podstawowym badaniu nasienia nie można ocenić dojrzałości plemników. Istnieją jednak inne markery:
|
Na czym polega badanie?
Na specjalnym szkiełku pokrytym kwasem hialuronowym, sprawdzamy, jaka część plemników została związana do powierzchni szkiełka. Ponieważ najwięcej plemników zostaje związanych po ok. 8-10 minutach, dokładnie w takim czasie dokonujemy zliczania:
Wykres 1. Wiązanie plemników do kwasu hialuronowego w czasie. Maksymalne wiązanie obserwujemy po ok. 8-10 minutach.
Dojrzałe plemniki, które ukończyły proces spermatogenezy i posiadają na swojej błonie receptory dla kwasu hialuronowego, ulegają związaniu do szkiełka.
Wartości referencyjne
Wartości referencyjne są różne, w zależności od producenta stosowanych płytek pokrytych hialuronianem. Używane przez nas szkiełka pozwalają na wyznaczenie następujących norm:
- > 80% plemników związanych do płytki - wynik pozytywny (prawidłowa dojrzałość i funkcjonalność plemników),
- <80% plemników związanych z podłożem – wynik negatywny (obniżona dojrzałość i funkcjonalność plemników)
Wartość diagnostyczna badania
Badanie wykonujemy przed kwalifikacją do inseminacji lub klasycznego in vitro w przypadku niepłodności idiopatycznej i podejrzeniu, że u pacjenta spermatogeneza zachodzi nieprawidłowo. Zwykle na badanie kieruje lekarz na podstawie podstawowego badania nasienia, kiedy duży odsetek plemników zawiera krople cytoplazmatyczne, występuje teratozoospermia lub wynik chromatyny jest nieprawidłowy. Podwyższony procent niedojrzałych plemników może wskazywać na przyczynę trudności w naturalnym poczęciu lub niepowodzeń wcześniejszych inseminacji.
Dojrzałość plemników jest istotna w procesie zapłodnienia
Plemniki dojrzałe cechują się integralnością chromatyny, mniejszymi uszkodzeniami DNA, mniejszą częstością występowania zaburzeń genetycznych, co pozytywnie wpływa na wczesny rozwój zarodka (mniejsza fragmentacja blastomerów) i niższe jest ryzyko poronień.
Ponadto plemniki o integralnej, funkcjonalnej błonie komórkowej nie przeszły jeszcze reakcji akrosomowej i wykazują ekspresję specyficznych receptorów na powierzchni. Są więc przygotowane na rozpoznanie komórki jajowej i jej zapłodnienie.
Możliwości leczenia
Przed wykorzystaniem plemników w procedurze in vitro lub inseminacji, nasienie jest przygotowywane w specjalny sposób (preparowane). Jak wynika z poniższego wykresu, już sama preparatyka pozwala na wyselekcjonowanie plemników bardziej dojrzałych.
Wykres 2. Wiązanie plemników z nasienia natywnego oraz po preparatyce po 10-minutowym czasie inkubacji na płyce. Kółeczka oznaczają pacjentów, czarne kwadraty – średnie.
Jeśli wynik testu HBA jest znacznie obniżony, warto rozważyć zabieg in vitro, gdyż skuteczność inseminacji może być mniejsza.
W procedurze iniekcji do komórki jajowej (ICSI), plemnik nie musi co prawda pokonywać bariery wieńca promienistego czy osłonki przejrzystej, jednak wciąż istotna jest integralność DNA. Wybieramy więc do zapłodnienia tylko prawidłowe morfologicznie, dojrzałe plemniki, bez wakuoli czy kropli cytoplazmatycznych. Przy takiej selekcji wzrastają szanse na zapłodnienie i mniejsze jest ryzyko zaburzeń chromosomowych.
Jak się przygotować do badania?
Badanie należy wykonać po okresie abstynencji płciowej od 2 do 7 dni. Nie zaleca się wykonania badania jeżeli pacjent w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował antybiotyki, miał gorączkę. W przypadku przyjmowania przewlekle leków prosimy poinformować o tym fakcie laboratorium.
Ważne:
Badania nie wykonujemy u pacjentów, u których koncentracja plemników jest bardzo niska (<1mln/ml) lub gdy w badaniu podstawowym nasienia (seminogram) stwierdzono ciężką asthenozoospermię (bardzo słabą ruchliwość plemników).
Literatura:
Huszar G, Ozenci CC, Calyi S et al. Hyaluronic acid binding by human sperm indicates cellular maturity, viability and unreacted acrosomal status. Fert Ster 2003:79 (3);1617-24.
KWAS CYTRYNOWY - BADANIE BIOCHEMICZNE
| O kwasie cytrynowym | O prostacie |
| Kwas cytrynowy jest związkiem organicznym, który pełni ważną rolę w metabolizmie. Jest wydzielany do ejakulatu przez prostatę. Pojawia się już w dzieciństwie, przed rozpoczęciem spermatogenezy. Zawartość kwasu cytrynowego w nasieniu zależy od stężenia testosteronu.Kwas cytrynowy w nasieniu został po raz pierwszy wykryty w 1929 roku przez Schresteina. | Prostata to nieparzysty gruczoł położony poniżej pęcherza moczowego. Produkuje lekko zasadową, białawą wydzielinę stanowiącą ok. 30% objętości ejakulatu. Zawartość białek wynosi ok. 1% i są to głównie enzymy proteolityczne, kwaśna fosfataza, białko MSMB oraz antygen specyficzny dla prostaty. W wydzielinie znajduje się także cynk. |
Wartości referencyjne kwasu cytrynowego w nasieniu
Prawidłowa zawartość kwasu cytrynowego wynosi > 10mg/ejakulat lub więcej, według danych WHO.
Obniżone stężenie kwasu cytrynowego ma miejsce w przypadkach stanu zapalnego gruczołu krokowego i może mieć wpływ na budowę morfologiczną plemników
U kogo można podejrzewać obniżone wartości kwasu cytrynowego?
Niektóre nieprawidłowe parametry rozpoznane w czasie badania nasienia mogą sugerować, że konieczna jest bardziej szczegółowa diagnostyka. Są to m. in.:
| Parametr seminogramu poza normą | Co nie działa prawidłowo? | |
| Azoospermia | brak plemników w ejakulacie, odróżnienie azoospermii obstrukcyjnej od nieobstrukcyjnej | azoospermia obstrukcyjna (AO, ang. Obstructive Azoospermia) – związana z niedrożnością dróg wyprowadzających. Ejakulat ma wówczas małą objętość (poniżej 1,5 ml) oraz pH<7,0. Stężenie kwasu cytrynowego w płynie nasiennym jest obniżone lub bliskie zeru. Stężenie FSH w surowicy krwi u mężczyzn z OA jest najczęściej prawidłowe.Azoospermia nieobstrukcyjna (NOA, ang. Non Obstructive Azoospermia) – związana jest z zaburzeniami produkcji plemników. pH nasienia jest prawidłowy, stężenie kwasu cytrynowego również. Stężenie FSH w surowicy krwi jest podwyższone lub prawidłowe, natomiast stężenie testosteronu może być niższe od prawidłowego. |
| Zwiększona liczba leukocytów w nasieniu | >1,0mln/ml | Podejrzenie wystąpienia stanu zapalnego prostaty lub pęcherzyków nasiennych. |
| Teratozoospermia – nieprawidłowa morfologia plemników | <4% | Kwas cytrynowy bierze udział w utrzymywaniu równowagi osmotycznej nasienia a w efekcie wpływa na funkcjonowanie błon komórkowych i morfologię plemników. |
Inne:
| Hypoandrogenizm,podejrzenie zaburzeń receptora dla testosteronu - zespół częściowej niewrażliwości na androgeny | Wykazano zależność między stężeniem testosteronu, a kwasu cytrynowego w nasieniu. Zawartość fruktozy jest wykładnikiem zawartości testosteronu w komórkach Leydiga. Poprzez badanie poziomu fruktozy w nasieniu pośrednio ocenia się funkcję androgenną jadra, ilustruje czynność wydzielnicza pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego. |
| Podwyższony odczyn pH ejakulatu >8,0 | W stanach zapalnych prostaty obserwujemy wzrost odczynu pH. Jednocześnie może występować leukocytospermia. |
Jakie są możliwość leczenia?
- antybiotyki (cefalosporyny, chinolony, trimetoprym, kotrimoksazol),
- niesteroidowe leki przeciwzapalne w przypadku stanu zapalnego
Jak się przygotować do badania?
Na stężenie kwasu cytrynowego wpływa czas abstynencji płciowej, dlatego należy pamiętać aby wykonać badanie po okresie abstynencji płciowej od 2 do 7 dni. Nie zaleca się wykonania badania jeżeli pacjent w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował antybiotyki, miał gorączkę.
Literatura:
Kanyo A, Sas M. Citric Acid Contents in the Ejaculate, Significance of Its Determination in Andrological Diagnostics. International Urology and Nephrology 1975; 7(1): 83-7.
ALFA-GLUKOZYDAZA OBOJĘTNA - BADANIA BIOCHEMICZNE
| O alfa-glukozydazie obojętnej | O najądrzach |
| Alfa-glukozydaza obojętna (NAG) to enzym odzwierciadlający pracę najądrzy.Alfa-glukozydaza obojętna w nasieniu ludzkim została po raz pierwszy oznaczona w 1962 roku przez Sheth oraz Rao. | Najądrze to wewnętrzny narząd płciowy przylegający do jądra. Zbudowany jest z kanalików, których zadaniem jest wyprowadzanie z jądra plemników, a następnie ich magazynowanie (2-3 miesiące). Ponadto najądrze produkuje wydzielinę o kwaśnym pH (której składnikiem są m.in. obojętna i kwaśna alfa-glukozydaza, L-karnityna, glicerofosfocholina), która umożliwia dojrzewanie plemników. W najądrzu produkowane są również enzymatyczne i nieenzymatyczne antyoksydanty. |
Wartości referencyjne alfa-glukozydazy obojętnej w nasieniu
Prawidłowa zawartość α-glukozydazy obojętnej (NAG) w nasieniu wynosi 20 mU/ejakulat lub więcej, według danych WHO. Jedna międzynarodowa jednostka aktywności (U) jest definiowana jako zdolność enzymu glukozydazy do produkcji 1μmola produktu (p-nitrofenyl) w ciągu 1 minuty, w temperaturze 37oC, przy pH wynoszącym 6,8.
Ocena wyników α-glukozydazy obojętnej dokonywana jest razem z wynikami innych badań, dlatego dla właściwej jej interpretacji wskazana jest konsultacja z lekarzem.
U kogo można podejrzewać obniżone wartości
Niektóre nieprawidłowe parametry rozpoznane w czasie badania nasienia mogą sugerować, że konieczna jest bardziej szczegółowa diagnostyka. Są to m. in.:
| Parametr seminogramu poza normą | Co nie działa prawidłowo? | |
| Leukocytospermia - zwiększona liczba leukocytów w nasieniu | >1,0mln/ml | podejrzenie stanu zapalnego najądrzy lub jąder, prowadzący równocześnie do Astheno- i Teratozoospermii. |
| Asthenozoospermia - obniżony ruch postępowy plemników | <32% | Najądrza to narząd odpowiedzialny za dojrzewanie plemników, w tym do nabywania przez nie zdolności ruchu. Przy obniżonej ruchliwości plemników, nieprawidłowej morfologii można podejrzewać przewlekły stan stan zapalny najądrzy prowadzący do produkcji plemników pozbawionych zdolności prawidłowego ruchu. |
| Azoospermia | brak plemników w ejakulacie,odróżnienie azoospermii obstrukcyjnej i nieobstrukcyjnej | Pacjenci z Azoospermią i obustronną niedrożnością pomiędzy najądrzami, a przewodem wytryskowym (Azoospermia obstrukcyjna) mają bardzo niską aktywność lub wręcz brak aktywności α-glukozydazy obojętnej w plazmie nasienia. U pacjentów z azoospermią nieobstrukcyjną aktywność glukozydazy będzie w granicach wartości referencyjnych.Oznaczenie glukozydazy sprawdza się jako kontrola po wazektomii dla potwierdzenia niedrożności dróg wyprowadzających nasienie (bardzo niska lub brak aktywności enzymu). |
| Teratozoospermia - nieprawidłowa morfologia plemników | <4% | Najądrza to narząd odpowiedzialny za dojrzewanie plemników. Przy obniżonej ruchliwości plemników, nieprawidłowej morfologii można podejrzewać przewlekły stan stan zapalny najądrzy prowadzący do produkcji plemników pozbawionych zdolności prawidłowego ruchu. |
| Oligozoospermia - obniżona całkowita liczba plemników w ejakulacie | <39mln plemników na ejakulat | Obniżona całkowita liczba plemników w ejakulacie z towarzyszącym obniżonym poziomem testosteronu w surowicy prowadzi do niskiej aktywności enzymu. Dzieje się tak dlatego, ponieważ testosteron jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania najądrzy. |
Inne:
| podwyższony indeks DFI (jakości chromatyny plemnikowej) >30% | Badania wykazały negatywną korelację między alfa-glukozydazą, a fragmentacją DNA - oznacza to, że przy wysokim odsetku fragmentacji DNA plemników obserwuje się niską aktywność glukozydazy. Dzieje się tak dlatego, ponieważ to właśnie w najądrzach zachodzą procesy krytyczne dla prawidłowego dojrzewania plemników. |
| Obniżony wynik testu HBA | Alfa-glukozydaza pozytywnie koreluje z wynikiem testu HBA - obserwuje się wyższe wartości enzymu przy prawidłowym wyniku testu wiązania z kwasem hialuronowym, niższe przy obniżonym wyniku testu. |
| Zwiększony wynik badania ROS | W najądrzu produkowane są enzymatyczne antyoksydanty (dysmutaza, peroksydaza glutationu, transferaza glutationu), oraz nieenzymatyczne (tauryna i glutation). Są one ważnymi elementami walki z wolnymi rodnikami tlenowymi. Przy zaburzeniu funkcji najądrzy można obserwować zwiększona ilość wolnych rodników, co jest spowodowane niewystarczającą produkcją antyoksydantów. |
Jakie są możliwość leczenia?
- Suplementy zawierające L-karnitynę i antyoksydanty
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne
- Antybiotyki
Jak się przygotować do badania?
Na stężenie alfa-glukozydazy wpływa czas abstynencji płciowej, dlatego należy pamiętać aby wykonać badanie po okresie abstynencji płciowej od 2 do 7 dni. Nie zaleca się wykonania badania jeżeli pacjent w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował antybiotyki, miał gorączkę.
W przypadku przyjmowania przewlekle leków prosimy poinformować o tym fakcie laboratorium.
FRUKTOZA - BADANIA BIOCHEMICZNE
| O fruktozie | O pęcherzykach nasiennych |
| Fruktoza jest cukrem prostym, który powstaje z glukozy w wyniku przemian enzymatycznych. Jest obecna w nasieniu dzięki pęcherzykom nasiennym, a więc stężenie fruktozy odzwierciedla ich funkcję wydzielniczą. Spełnia rolę w dostarczaniu energii plemnikom. Niski poziom fruktozy w nasieniu jest skorelowany z zmniejszoną objętością ejakulatu oraz zmniejszoną ruchliwością plemników. Istnieje też bezpośrednia zależność między zawartością fruktozy w nasieniu, a stężeniem testosteronu.Fruktoza w nasieniu została odkryta w 1945 roku przez polskiego uczonego – biochemika Tadeusza Manna. | Pęcherzyki nasienne to parzysty narząd układu rozrodczego, położone w okolicy dna pęcherza moczowego. Błona śluzowa pęcherzyków wydziela wiele substancji stanowiących ponad 70% objętości ejakulatu. Są to m.in.: białka, enzymy, fruktoza, prostaglandyny, fosforylocholina, witamina C oraz flawiny. Alkaliczny odczyn pozwala na ochronę plemników przed kwasowym środowiskiem pochwy. |
Wartości referencyjne fruktozy w nasieniu
Prawidłowe wartości fruktozy całkowitej w plazmie nasiennej wynoszą powyżej 13 µmol (tj. 1,2 mg/ml) według danych WHO.
Po ejakulacji fruktoza jest zużywana przez plemniki w procesie fruktolizy. Ponieważ stężenie fruktozy jest odwrotnie proporcjonalne do liczby plemników w ejakulacie (im większa liczba plemników w ejakulacie, tym niższe stężenie fruktozy) uważa się że lepszym czynnikiem prognostycznym są:
- skorygowana wartość fruktozy (ang. corrected fructose) – parametr ten oblicza się biorąc pod uwagę koncentrację plemników. Wartość prawidłowa dla fruktozy skorygowanej wynosi 2,5 – 8 mg fruktozy / mln plemników / ml.
- prawdziwie skorygowana wartość fruktozy (ang. true corrected fructose) – o jej poziomie decyduje koncentracja plemników o ruchu postępowym, a więc tych, które zużywają fruktozę.
Możliwe jest także oznaczenie zużycia fruktozy w czasie, ponieważ u pacjentów, u których fruktoza zużywa się zbyt szybko potencjał zapłodnienia jest dużo niższy. Badanie to jest szczególnie wskazane u pacjentów, u których po teście utrzymania ruchliwości wyniki wskazują na duży spadek ruchliwości po 6h od ejakulacji. Fizjologicznie obserwuje się spadek stężenia fruktozy w czasie – spadek ten jest wyższy u mężczyzn z normozoospermią, niż u mężczyzn z oligozoospermią.
Zawartość fruktozy w nasieniu jest największa w wieku 20–30 lat i zmniejsza się w miarę starzenia się organizmu.
Na podstawie publikacji Fructose content and fertility in men, C. Schirren
U kogo można podejrzewać obniżone wartości fruktozy?
Podstawowym badaniem nasienia jest seminogram. Niektóre parametry tego badania mogą sugerować potrzebę wykonania oznaczenia fruktozy w nasieniu. Będą to:
| Parametr seminogramu poza normą | Co nie działa prawidłowo? | |
| Obniżony odczyn pH nasienia | <7,2 | Podejrzenie nieprawidłowego wydzielania przez pęcherzyki nasienne (w tym fruktozy) – prawidłowa wydzielina z pęcherzyków nasiennych ma zasadowy pH, a więc >7,0 |
| Zwiększona lepkość ejakulatu lub brak upłynnienia | (+,++, +++)>60min | Podejrzenie wystąpienia stanu zapalnego pęcherzyków nasiennych czy prostaty. Może temu towarzyszyć zwiększona liczba leukocytów w nasieniu, zwiększona objętość ejakulatu oraz zmniejszona koncentracja plemników, czy ruchliwość plemników. |
| Obniżona lub zwiększona objętość ejakulatu | <1,5ml | Podejrzenie nieprawidłowego wydzielania przez pęcherzyki nasienne, ponieważ wydzielina z pęcherzyków nasiennych stanowi ponad 70% objętości całego ejakulatu. |
| Azoospermia | brak plemników w ejakulacie, odróżnienie azoospermii obstrukcyjnej od nieobstrukcyjnej | azoospermia obstrukcyjna (AO, ang. Obstructive Azoospermia) – związana z niedrożnością dróg wyprowadzających. Ejakulat ma wówczas małą objętość (poniżej 1,5 ml) oraz pH<7,0. Stężenie fruktozy i karnityny w płynie nasiennym jest obniżone lub bliskie zeru. Stężenie FSH w surowicy krwi u mężczyzn z OA jest najczęściej prawidłowe.Azoospermia nieobstrukcyjna (NOA, ang. Non Obstructive Azoospermia) – związana jest z zaburzeniami produkcji plemników. pH nasienia jest prawidłowy, stężenie fruktozy i karnityny również. Stężenie FSH w surowicy krwi jest podwyższone lub prawidłowe, natomiast stężenie testosteronu może być niższe od prawidłowego. |
| Zwiększona liczba leukocytów w nasieniu | >1,0mln/ml | Podejrzenie wystąpienia stanu zapalnego pęcherzyków nasiennych lub prostaty. |
| Asthenozoospermia – obniżony procent plemników o ruchu postępowym (typ a+b) | <32% | Fruktoza jest głównym związkiem energetycznym dla plemników, co sprawia, że jej niedobór może powodować obniżoną żywotność oraz ruchliwość plemników w nasieniu. |
Inne:
| Hypoandrogenizm,podejrzenie zaburzeń receptora dla testosteronu - zespół częściowej niewrażliwości na androgeny, | Wykazano zależność między stężeniem testosteronu, a fruktozy w nasieniu. Zawartość fruktozy jest wykładnikiem zawartości testosteronu w komórkach Leydiga. Poprzez badanie poziomu fruktozy w nasieniu pośrednio ocenia się funkcję androgenną jadra, ilustruje czynność wydzielnicza pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego. |
Jakie są możliwość leczenia?
- Substancja czynna – mesterolon (hormon steroidowy) - w leczeniu niepłodności w celu poprawy liczby i jakości plemników 25 mg 2–3 ×/d przez ok. 90 dni; leczenie można powtórzyć po kilkutygodniowej przerwie. W celu zwiększenia stężenia fruktozy w nasieniu w niewydolności komórek Leydiga 25 mg 2 ×/d przez kilka miesięcy. [http://bazalekow.mp.pl/leki/doctor_subst.html?id=546], [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/689818]
- Antybiotyki, leki przeciwzapalne w przypadku stanu zapalnego
Jak się przygotować do badania?
Na stężenie fruktozy wpływa czas abstynencji płciowej, dlatego należy pamiętać aby wykonać badanie po okresie abstynencji płciowej od 2 do 7 dni. Nie zaleca się wykonania badania jeżeli pacjent w ciągu ostatniego miesiąca przyjmował antybiotyki, miał gorączkę. W przypadku przyjmowania przewlekle leków prosimy poinformować o tym fakcie laboratorium.
POSIEW NASIENIA
Opis badania
Skórę w okolicach cewki moczowej oraz napletka mogą kolonizować czasowo bakterie pochodzące z okolic odbytu (Staphylococcus epidermidis, Enterococcus faecalis, pałeczki Gram – ujemne i inne). Prawidłowo, jeśli układ płciowy nie jest objęty infekcją, nasienie powinno być jałowe (pozbawione drobnoustrojów). Badanie mikrobiologiczne pozwala na ocenę obecności drobnoustrojów chorobotwórczych: bakterii tlenowych, beztlenowych (BV), grzybów, Neisseria gonorrhoeae (GNC) oraz Trichomonas vaginalis (TV). Dodatkowo wykonywane jest oznaczenie lekowrażliwości i lekooporności wyizolowanego patogennego szczepu (antybiogram).
Wskazania do badania
Nasienie jest materiałem pobieranym w celu diagnozy stanu zapalnego męskiego układu płciowego (zapalenie jąder i najądrzy, zapalenie prostaty, zapalenie cewki moczowej). Wskazaniem mogą być:
- dolegliwości ze strony układu płciowego,
- stwierdzenie w badaniu ogólnym nasienia:
- LEUKOSPERMII – powyżej 1000/ml i lub
- BAKTERIOSPERMII – powyżej 1000/ml
Przygotowanie pacjenta do badania
Wiarygodność wyniku badania mikrobiologicznego zależy od czynności poprzedzających ich pobranie (procedury przedlaboratoryjne).
Przed pobraniem nasienia należy prawidłowo przeprowadzić zabiegi higieniczne:
- dokładnie umyć ręce
- dokładnie umyć mydłem prącie po ściągnięciu napletka i odsłonięciu rowka zażołędnego, spłukać dokładnie wodą całą odsłoniętą powierzchnię i osuszyć jałowym gazikiem. Nie używać środków dezynfekcyjnych!
- przy ściągniętym napletku oddać całkowicie mocz opróżniając pęcherz
- oddać nasienie do jałowego kubeczka (wydanego przez laboratorium wraz z instrukcją). Nie dotykać wewnętrznej powierzchni kubeczka i nakrętki.
Podpisany kubeczek z nasieniem odłożyć w okienku do oddawania materiału
Uwagi dodatkowe
Na badanie najlepiej zgłosić się w początkowej fazie choroby. W czasie terapii antybiotykowej nie należy pobierać nasienia na posiew. Najwcześniej badanie można wykonać po 5 dniach od zakończenia leczenia, a informację o przyjmowaniu antybiotyków należy umieścić na skierowaniu.
W przypadku problemów urologicznych, należy zgłosić ten fakt diagnoście laboratoryjnemu, który udzieli dodatkowych wskazówek dotyczących pobrania materiału do badania.
Czas oczekiwania na wynik
4 - 5 dni
POEJAKULACYJNE BADANIE MOCZU
Przygotowanie pacjenta:
Przed oddaniem nasienia/moczu do badania należy zachować abstynencję płciową 2-7 dni (najlepiej 3-5 dni). Na dzień przed oraz rano w dniu badania należy zadbać o alkalizację moczu tak, aby plemniki zachowały ruchliwość i żywotność. Alkalizację można osiągnąć poprzez:
- acetazolamid (Diuramid 250 mg)
- picie zielonej herbaty lub wody (szklanka) z sodą oczyszczoną (1/2 łyżeczki) – 3x w dniu przed badaniem oraz 1x rano w dniu badania
- cytrynian potasu w tabletkach
- spożywanie dużej ilości płynów od dnia poprzedzającego badanie (3 litry/dzień)
Nie należy spożywać alkoholu.
Bezpośrednio przed przystąpieniem do badania należy wypić szklankę wody. Następnie:
- oddać mocz całkowicie opróżniając pęcherz
- umyć ręce i zewnętrzne narządy płciowe z użyciem środka dezynfekującego oraz osuszyć ręcznikiem papierowym
- oddać nasienie do jałowego kubeczka (wydanego przez laboratorium wraz z instrukcją)
- podpisany kubeczek z nasieniem odłożyć w okienku do oddawania materiału
- 10 – 20 minut po oddaniu nasienia oddać mocz do drugiego kubeczka
- podpisany kubeczek z moczem odłożyć w okienku do oddawania materiału
Czas oczekiwania na wynik:
1 dzień roboczy
Dowiedz się więcej czytając nasze artykuły
Jak wygląda poronienie w domu? Co dalej robić?
Ile żyją plemniki?
Samopoczucie po punkcji jajników – na co należy się przygotować?
Jak dochodzi do zapłodnienia?
In vitro krok po kroku – jak przebiega cała procedura?
