Ocena komórek jajowych (oosight)

Wiadomym jest, iż w procesie reprodukcyjnym jakość gamet jest istotnym czynnikiem decydującym o jakości rozwijających się zarodków. Uważa się, że w procesie zapłodnienia i następującej po nim embriogenezie podstawowe znaczenie ma jakość komórki jajowej.

Przyjęte jak dotąd kryteria morfologiczne oceniające wielkość oocytu, obecność ziarnistości w przestrzeni periwiteralnej, wakuol w jądrze czy elastyczności oolemmy okazały się nie stanowić właściwej podstawy oceny jakości komórek jajowych i ich selekcji w procesie reprodukcyjnym. Ostatnie lata przyniosły wiele doniesień literaturowych dokumentujących użyteczność systemu nieinwazyjnej oceny komórek jajowych, u podstaw którego leżą ich naturalne właściwości biwergencji pod wpływem światła spolaryzowanego (wewnętrzne właściwości optyczne wysoko uporządkowanych cząsteczek takich jak mikrotubule wrzeciona podziałowego oraz glikoprotein wewnętrznej warstwy otoczki). Stało się to możliwe dzięki zastosowaniu niezależnej od orientacji cyfrowej mikroskopii polaryzacyjnej umożliwiającej uwidocznienie niskich poziomów biwergencji wykazywanych przez wrzeciona podziałowe komórek jajowych ssaków.

Wprowadzony do użytku w naszej klinice system obrazowania CRI Oosight łączy serię elementów optycznych, elektronicznych oraz oprogramowania, w wyniku działania, których dochodzi do pomiaru retardacji i orientacji wrzeciona podziałowego i wewnętrznej warstwy otoczki komórki jajowej. Uzyskane w ten sposób informacje mogą mieć wielorakie zastosowanie.

Po pierwsze obecność zarówno wrzeciona podziałowego jak i ciałka kierunkowego w oocycie jest oznaką dojrzałości zarówno cytoplazmatycznej jak i jądrowej komórki, który to etap jest optymalnym do wykonania procedury ICSI. Wartość mierzonej retardacji wewnętrznej warstwy otoczki komórek jajowych koreluje z potencjałem rozwojowym zarodka, który miałby się rozwinąć po zapłodnieniu dając bardziej wnikliwą ocenę pobranych podczas punkcji komórek jajowych.

Biorąc pod uwagę powyższe system może służyć pomocą przy wyborze puli, oocytów, które będą poddane procesowi zaplemnienia w pierwszej kolejności, jeśli część pobranych oocytów jest przeznaczona do zamrożenia i późniejszego użycia zapewniając jednocześnie wybór najlepszych komórek podczas pierwszego podejścia, a w konsekwencji najwyższą skuteczność procedury ICSI. Ponadto, ponieważ podczas procesy pozbawiania komórki jajowej komórek ochronnych, w przypadku obecności większej przestrzeni periwiteralnej do przesunięcia ciałka kierunkowego względem wrzeciona podziałowego, uwidocznienie struktur pozwala na takie ułożenie komórki jajowej, które nie doprowadzi do uszkodzenia wrzeciona podziałowego podczas wstrzykiwania plemnika do wnętrza komórki.

Dodatkowo system może mieć swoje zastosowanie przy ocenie przeżywalności oocytów w procesie mrożenia i rozmrażania. Wrzeciono podziałowe ssaków jest strukturą wrażliwą na zmiany temperatury i depolimeryzuje, jeśli jest eksponowane na temperaturę nie optymalną dla siebie (37°C). Uważa się, iż środki krioochronne pomagają stabilizować wrzeciono podczas mrożenia i rozmrażania, choć i tak dochodzi do depolimeryzacji podczas procesu odpłukiwania środka kriochronnego.

Podczas hodowli po rozmrożeniu w temperaturze 37°C dochodzi do ponownej polimeryzacji. Brak powtórnej polimeryzacji korelowany jest z ograniczonym potencjałem rozwojowym. Tak, więc powtórna polimeryzacja wrzeciona podziałowego może być wskaźnikiem żywotności komórki jajowej po rozmrożeniu.

Autor: dr Danuta Jarocha