Diagnostyka ginekologiczna
Lekarz ginekolog ma do dyspozycji szereg narzędzi diagnostycznych, dzięki którym może ocenić budowę
i funkcjonowanie narządów rodnych kobiety.
USG, czyli badanie ultrasonograficzne
Co możemy ocenić dzięki USG?
Podczas stymulacji do procedury in vitro lub inseminacji badanie USG jest wykonywane w określonych dniach cyklu. Ocenić wtedy można ilość, wielkość oraz tor wzrostu pęcherzyków. Takie postępowanie jest niezbędne do ewentualnej modyfikacji leczenia oraz ustalenia indywidualnego, najbardziej optymalnego terminu punkcji lub inseminacji.
Dzięki możliwościom, jakie daje to badanie, można monitorować ultrasonograficznie przebieg ciąży.
Badanie drożności jajowodów
Jajowody są strukturą anatomiczną łączącą jamę macicy z jajnikami. To miejsce, w którym odbywa się zapłodnienie i pierwsze kilka dni życia zarodka. Ich drożność jest niezbędna do zaistnienia ciąży.
Niedrożność jednego jajowodu skutkuje obniżeniem płodności, natomiast w przypadku niedrożnych obu jajowodów całkowitą niepłodnością.
Na drożność jajowodów mogą wpływać między innymi:
- przebyte infekcje w obrębie miednicy mniejszej (szczególnie ropne),
- endometrioza,
- przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej i miednicy,
- przebyta ciąża jajowodowa i inne
Przygotowanie do badania
Przed badaniem należy powstrzymać się od współżycia. Badanie wykonywane jest w pierwszej fazie cyklu, najczęściej około 8-10 dnia cyklu.
Przed badaniem drożności należy dostarczyć wyniki:
- posiewu z pochwy: bakteriologicznego i mykologicznego
- cytologii
- badania na obecność Chlamydii (DNA Chlamydia trachomatis metodą Real Time PCR), Mycoplasmy, Ureaplasmy
Wskazania do badania
W przypadku gdy u pary starającej się o ciążę zdiagnozowano niepłodność tj. 1 rok współżycia bez zabezpieczenia w przypadku kobiet poniżej 35 roku życia; 6 miesięcy starań powyżej 35 r.ż. i niezwłocznie po zadeklarowaniu starań prokreacyjnych u kobiety powyżej 40 r.ż., zaleca się przeprowadzenie badania drożności jajowodów.
Przebieg badania
Badanie składa się z dwóch etapów. W pierwszym etapie do szyjki macicy zakładany jest specjalny cewnik. Następnie, w drugim etapie, wykonywane jest badanie USG, a przez cewnik do macicy podawany jest kontrast – sól fizjologiczna 0,9% NaCl lub specjalna pianka ExemFoam®. Wynik Pacjentka otrzymuje natychmiast po badaniu.
Możliwe powikłania po badaniu:
- stan zapalny przydatków,
- infekcja dróg moczowych,
- krwawienie lub plamienie.
Należy jednak podkreślić, że badanie jest wyjątkowo bezpieczne, a powikłania zdarzają się niezwykle rzadko.
W przypadku stwierdzenia niedrożności jajowodów, leczeniem jest zapłodnienie pozaustrojowe in vitro.
Histeroskopia
Histeroskopia jest zabiegiem operacyjnym – endoskopowym, który polega na wprowadzeniu do macicy instrumentu zaopatrzonego w kamerę, która umożliwia obejrzenie wnętrza macicy.
Histeroskop jest wprowadzany drogą przezpochwową, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Ponadto histeroskop jest również zaopatrzony w tzw. kanał roboczy, który umożliwia manewrowanie we wnętrzu macicy przy użyciu mikronarzędzi i wykonywanie zabiegów operacyjnych w obrębie jamy macicy.
Przygotowanie do histeroskopii
Na dwa dni przed badaniem należy powstrzymać się od współżycia. Badanie wykonywane jest w pierwszej fazie cyklu, najczęściej około 8-10 dniem cyklu.
Na wizycie poprzedzającej histeroskopię lekarz udzieli informacji, jakie aktualne badania należy dostarczyć przed zabiegiem.
Wskazania do histeroskopii
Zabieg przeprowadza się np. w przypadku:
- podejrzenia zmian wewnątrz macicy, takich jak mięśniaki lub polipy endometrialne,
- podejrzenia wad wrodzonych macicy, takich jak przegroda macicy,
- podejrzenia patologii endometrium – np. przewlekłego stanu zapalnego.
Przebieg histeroskopii
Zabieg jest wykonywany w pozycji identycznej jak do badania ginekologicznego. Po zastosowaniu znieczulenia, lekarz wprowadza histeroskop do macicy (po ewentualnym rozszerzeniu kanału szyjki macicy). W trakcie zabiegu do macicy podawane jest medium, które umożliwia wizualizację jej wnętrza. Po uwidocznieniu jamy macicy możliwe jest usunięcie zmian patologicznych lub pobranie materiału do badań dodatkowych.
Możliwe powikłania
- stan zapalny przydatków,
- infekcja dróg moczowych,
- krwawienie lub plamienie
- przebicie mięśnia macicy wymagające wykonania laparoskopii lub nawet otwarcia jamy brzusznej i zeszycia perforacji. Należy jednak podkreślić, że histeroskopia jest wyjątkowo bezpieczna, a powikłania zdarzają się niezwykle rzadko.
Laparoskopia
Laparoskopia jest metodą operacyjną, polegającą na wprowadzeniu narzędzi laparoskopowych (kamera i trokary) do jamy brzusznej i dokładnym uwidocznieniu narządów miednicy mniejszej (macica, przydatki).
Laparoskopię możemy podzielić na:
Diagnostyczną:
- obrazowanie narządów jamy brzusznej i miednicy mniejszej
- sprawdzenie drożności jajowodów
- w przypadkach idiopatycznej niepłodności
- diagnostyka endometriozy
Leczniczą:
- wyłuszczanie torbieli jajników
- usuwanie mięśniaków macicy (miomektomia)
- uwalnianie zrostów (najczęściej pozapalnych lub pooperacyjnych)
Przygotowanie do laparoskopii
W zależności od zakresu zabiegu wykonuje się go w określonej fazie cyklu – np. laparoskopię diagnostyczną przeprowadzaną w celu sprawdzania drożności jajowodów najlepiej jest wykonywać w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego.
Przed przyjęciem na oddział ginekologiczny w celu przeprowadzenia operacji niezbędna jest wstępna kwalifikacja lekarza anestezjologa polegająca na badaniu fizykalnym oraz analizie aktualnych wyników badań.
Zabieg laparoskopii wykonywany jest zawsze na czczo (ostatni posiłek i przyjmowanie płynów do godz. 21:00 w dniu poprzedzającym zabieg). W dniu zabiegu, jeśli Pacjentka przyjmuje na stałe leki, należy je popić łykiem wody.
Wskazania do laparoskopii
- sprawdzenie drożności jajowodów
- diagnostyka niepłodności
- diagnostyka endometriozy
- zespół bólowy miednicy mniejszej
- usuwanie zrostów pozapalnych, pooperacyjnych
Przebieg laparoskopii
Zabieg laparoskopii wykonywany jest na sali operacyjnej. Pacjentka podczas zabiegu leży na specjalnym stole operacyjnym w pozycji na wznak. Po znieczuleniu ogólnym Pacjentki i przygotowaniu pola operacyjnego wykonywane są nakłucia skóry w miejscach typowych dla laparoskopii, tj. pępek, nad lewym kolcem biodrowym, nad spojeniem łonowym oraz ewentualnie nad prawym kolcem biodrowym – w zależności od planowanego zakresu operacji. Przez nacięcia skóry do jamy otrzewnowej wprowadzane są narzędzia laparoskopowe (kamera, troakary). Następnie do jamy otrzewnowej wprowadzany jest gaz, co ma na celu poprawę wizualizacji obrazu na monitorze.
Po zakończeniu operacji narzędzia laparoskopowe usuwane są z jamy otrzewnowej, a rany skóry zaszywane szwami pojedynczymi.
Możliwe powikłania
- krwawienie do jamy otrzewnowej
- uszkodzenie narządów podczas wprowadzania narzędzi laparoskopowych
- wytworzenie się odmy podskórnej
- konieczność konwersji do laparotomii
W medycynie nie istnieją zabiegi nieobarczone ryzykiem powikłań. Należy jednak pamiętać, że powikłania zdarzają się rzadko i zazwyczaj ich następstwa nie zagrażają zdrowiu i życiu Pacjentki.
Biopsja endometrium
Zabieg polega na pobraniu fragmentu błony śluzowej macicy (endometrium) przy pomocy specjalnej pipety aspiracyjnej.
Zabieg może być wykonywany w znieczuleniu miejscowym lub bez znieczulenia. Czas trwania biopsji endometrium to 5-10 minut. Zabieg przeprowadzany jest na sali zabiegowej lub w gabinecie ginekologicznym, w pozycji jak do badania ginekologicznego. Po założeniu wziernika do pochwy lekarz wprowadza do macicy, przez szyjkę, specjalne narzędzie, które na zasadzie podciśnienia aspiruje fragment błony śluzowej macicy, co skutkuje uzyskaniem materiału do badania i tzw. kontrolowanym uszkodzeniem endometrium.
Przygotowanie do badania
Badanie wykonuje się w II fazie cyklu, ok. 14 – 20 dnia cyklu, w przypadku przygotowania do procedury zapłodnienia pozaustrojowego – w cyklu poprzedzającym transfer zarodka.
Przed wykonaniem badania konieczne jest dostarczenie wyników wymazów z pochwy i szyjki macicy w kierunku bakterii, grzybów, a także infekcji specyficznych: Mycoplasma, Ureaplasma i Chlamydia (DNA Chlamydia trachomatis metodą Real Time PCR). Konieczny jest również prawidłowy wynik cytologii. Przed badaniem powinno się wykluczyć ciążę poprzez wykonanie testu ciążowego betaHCG z krwi.
Cel badania
| Diagnostyczny | Terapeutyczny |
| Pozwala uzyskać wynik badania histopatologicznego mogący świadczyć o nieprawidłowym rozroście endometrium lub o stanie zapalnym tej części macicy. | Zabieg może zwiększać skuteczność implantacji zarodka w przypadku procedury zapłodnienia pozaustrojowego IVF-ICSI. |
Wskazania badania
Zabieg jest rekomendowany Pacjentkom z nawracającymi zaburzeniami implantacji (RIF), Pacjentkom z niepłodnością idiopatyczną (niewyjaśnioną) oraz przy zaburzeniach wzrostu endometrium (cienkie endometrium).