Mrożenie nasienia u Pacjentów przed leczeniem onkologicznym

Liczba młodych mężczyzn w wieku reprodukcyjnym, którzy pomyślnie ukończyli terapię onkologiczną, w ciągu ostatnich lat znacząco wzrosła, przede wszystkim ze względu na poprawę warunków i metod leczenia oraz nowoczesne techniki diagnostyczne. Rozwój medycyny daje więc nadzieję na powrót do zdrowia. Jednak nie wolno zapominać, że leczenie nowotworów (chemioterapia, radioterapia, leczenie chirurgiczne i hormonalne) może powodować poważne zaburzenia płodności mężczyzn. Według badań nawet 15-30% mężczyzn, u których nowotwór został w pełni wyleczony, wciąż pozostaje niepłodnych przez kilka miesięcy, a nawet lat po zakończeniu terapii. Mrożenie i deponowanie nasienia w bankach spermy jest pewnego rodzaju zabezpieczeniem i umożliwia Pacjentom posiadanie potomstwa w przyszłości. W ośrodkach leczenia niepłodności pojawia się wielu mężczyzn cierpiących na nowotwory. Mimo, iż ze względu na bardzo młody wiek niejednokrotnie nie posiadają jeszcze partnerek, rozważają chęć założenia rodziny w przyszłości.

Wpływ nowotworu na płodność mężczyzny

O możliwości zamrożenia nasienia w celu zachowania płodności Pacjenci dowiadują się zwykle od swojego lekarza onkologa. Uważa się to za powszechną praktykę w przypadku nowotworów układu moczowo – płciowego, które wymagają leczenia chirurgicznego, hormonalnego, chemioterapii lub naświetlań w okolicy miednicy. Także przy ziarnicy złośliwej, chłoniaku i białaczce, w leczeniu których wykorzystuje się cytostatyki oraz naświetlania całego ciała. W praktyce prawie każdy typ nowotworu, jeśli tylko terapia obejmuje wyżej wymienione metody, może – permanentnie lub czasowo – zaburzać powstawanie i dojrzewanie plemników.

Przyczyny zaburzeń płodności

Nie należy jednak zapominać, że już sam nowotwór może powodować zmiany w układzie rozrodczym mężczyzny, prowadząc do późniejszych problemów w posiadaniu potomstwa. Wzrost temperatury, uwalniane przez komórki nowotworowe cytokiny, a na poziomie metabolicznym niedobór witamin, minerałów i mikroelementów obserwowane u cierpiących na nowotwory złośliwe to niektóre z czynników wpływających negatywnie na funkcjonowanie gonad męskich. Także produkcja hormonów może zostać zaburzona w wyniku dużego stresu, działania substancji wydzielanych przez nowotwór (np. β-HCG) lub uszkodzenia gruczołów dokrewnych (tarczycy, nadnerczy, podwzgórza, przysadki) regulujących pracę układu rozrodczego.

Według literatury jeszcze przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia obniżone parametry nasienia występują u ok. 64% mężczyzn. U 12% Pacjentów plemników jest zbyt mało lub nie wykazują ruchu, a więc zamrożenie nasienia nie jest możliwe. Najsłabsze parametry obserwujemy w przypadku Pacjentów z nowotworami germinalnymi (zarodkowymi) jąder.
Między innymi ze względu na obniżoną ruchliwość, żywotność i koncentrację plemników jeszcze przed rozpoczęciem terapii polecamy naszym Pacjentom, aby zdecydowali się na zamrożenie przynajmniej dwóch porcji nasienia tak, aby szansa na posiadanie potomstwa w przyszłości wzrosła.

W Centrum Leczenia Niepłodności Parens wykonujemy u Pacjentów onkologicznych dwukrotne mrożenie nasienia w cenie jednego.

Przygotowanie do mrożenia nasienia

Powszechnie uważa się, że leczenie nowotworów należy rozpocząć jak najwcześniej, najlepiej natychmiast po zdiagnozowaniu choroby. Pacjenci mają niewiele czasu na konsultacje ze specjalistą, często wahają się, czy mrożenie nasienia w ich przypadku jest konieczne. Ogromne obciążenie psychiczne oraz troska o zdrowie i życie odpychają temat płodności na dalszy plan. W ośrodkach leczenia niepłodności zdarza się, że mężczyźni pojawiają się w ostatniej chwili, nawet jeden dzień przed rozpoczęciem terapii. Jednak mrożenie jednej próbki może nie być wystarczające i aby zwiększyć swoje szanse na posiadanie potomstwa, powinno zostać powtórzone. Także właściwe przygotowanie do krioprezerwacji nasienia wymaga nieco więcej czasu, dlatego warto zgłosić się do nas przynajmniej dwa tygodnie przed leczeniem. Nawet w niedługim czasie po rozpoczęciu terapii, plemniki mogą już zostać uszkodzone i ich mrożenie nie jest zalecane.

Jeśli mężczyzna zdecyduje się na zamrożenie swojego nasienia, konieczne jest wykonanie badań krwi na obecność wirusów: HIV (niedoboru odporności), HBs, antyHBC (zapalenia wątroby typu B), HCV (zapalenia wątroby typu C), odczynu USR lub VDRL (kiły) i CMV (cytomegalowirus, przeciwciała IgM). Ważność tych badań w naszym ośrodku to 2 tygodnie. Według WHO (The World Health Organization) abstynencja płciowa przed pobraniem nasienia do mrożenia powinna wynosić 2-7 dni. Ilość plemników o ruchu postępowym w ejakulacie może być zmniejszona, jeśli okres abstynencji jest krótszy niż 2 dni. Jednak u Pacjentów cierpiących na nowotwór czas ma ogromne znaczenie, a leczenie powinno zostać rozpoczęte jak najszybciej. Dlatego zdaniem American Society of Clinical Oncology kilkukrotne mrożenie może być prowadzone w 24-godzinnych odstępach, tyle razy, aby zebrać pożądaną ilość próbek. Należy jednak mieć na uwadze, że nawet jeśli próbki będą oddawane przy zachowaniu abstynencji płciowej 3-7 dni, parametry nasienia mogą być za każdym razem nieco inne. Najnowsze badania prowadzone na grupie pacjentów onkologicznych wskazują, że parametrami o największym zróżnicowaniu (najwyższym współczynniku zmienności) są koncentracja oraz liczba plemników o ruchu postępowym w ejakulacie.

Zdarza się, że niektórzy mężczyźni nawet przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii nowotworowej cierpią na poważną oligozoospermię (liczba plemników w ejakulacie poniżej 1 mln), kryptozoospermię (obecność nielicznych plemników w ejakulacie) lub azoospermię (całkowity brak plemników w ejakulacie). W takich przypadkach zalecamy konsultację z lekarzem urologiem.