Zabezpieczenie płodności u mężczyzn – Oncofertility
Oncofertility to termin określający procedury, które pomagają zachować płodność u Pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem.
U mężczyzn leczenie onkologiczne (radio – lub chemioterapia) może w szkodliwy sposób oddziaływać na zahamowanie produkcji plemników, czyli męskich komórek rozrodczych. Po wyleczeniu produkcja plemników może zostać wznowiona, jednak zdarza się, że terapia prowadzi do bezpłodności. Zabezpieczenie materiału na przyszłość pozwala na zwiększenie szansy zachowania płodności i posiadania potomstwa.
Podstawową metodą ochrony płodności, jeszcze przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej, jest zamrożenie plemników w bardzo niskiej temperaturze. Dzięki tej procedurze możliwe jest długotrwałe przechowywanie komórek rozrodczych, aby po kilku latach, gdy pacjent wróci do zdrowia i będzie gotowy na ojcostwo, rozmrozić plemniki. Mogą one wówczas zostać wykorzystane w procedurze inseminacji lub zapłodnienia pozaustrojowego in vitro.
Pacjenci ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową nie powinni rozpoczynać świadomych starań o dziecko. Nie oznacza to, że w czasie leczenia Pacjenci powinni zachować całkowitą abstynencję seksualną. Należy jednak uważać, by współżycie nie doprowadziło do ciąży. W tym celu konieczne jest zastosowanie antykoncepcji (stosowanie prezerwatywy lub pełna antykoncepcja hormonalna). Jej forma powinna być skonsultowana z lekarzem ginekologiem, po wcześniejszej wizycie u lekarza onkologa.
Pacjenci poddający się leczeniu onkologicznemu, mogą w klinikach Parens skorzystać ze specjalnej oferty, gdzie w podstawowej cenie uzyskują możliwość dwukrotnego zamrożenia nasienia. Warunkiem jest dostarczenie dokumentu świadczącego o leczeniu onkologicznym (na przykład wypisu ze szpitala, wyniku badania, odpowiedniego zaświadczenia od lekarza).
Jak należy się przygotować do procedury mrożenia i jak ona przebiega?
Co warto wiedzieć o mrożeniu nasienia przed leczeniem onkologicznym?
Liczba młodych mężczyzn w wieku reprodukcyjnym, którzy pomyślnie ukończyli terapię onkologiczną, w ciągu ostatnich lat znacząco wzrosła, przede wszystkim ze względu na poprawę warunków i metod leczenia oraz nowoczesne techniki diagnostyczne. Rozwój medycyny daje więc nadzieję na powrót do zdrowia. Jednak nie wolno zapominać, że leczenie nowotworów (chemioterapia, radioterapia, leczenie chirurgiczne i hormonalne) może powodować poważne zaburzenia płodności mężczyzn. Według badań nawet 15-30% mężczyzn, u których nowotwór został w pełni wyleczony, wciąż pozostaje niepłodnych przez kilka miesięcy, a nawet lat po zakończeniu terapii. Mrożenie i deponowanie nasienia w bankach spermy jest pewnego rodzaju zabezpieczeniem i umożliwia Pacjentom posiadanie potomstwa w przyszłości.
W ośrodkach leczenia niepłodności pojawia się wielu mężczyzn cierpiących na nowotwory, którzy mimo, młodego wieku chcą zachować możliwość założenia rodziny w przyszłości.
Wpływ nowotworu na płodność mężczyzny
O możliwości zamrożenia nasienia w celu zachowania płodności Pacjenci dowiadują się zwykle od swojego lekarza onkologa. Uważa się to za powszechną praktykę w przypadku nowotworów układu moczowo – płciowego, które wymagają leczenia chirurgicznego, hormonalnego, chemioterapii lub naświetlań w okolicy miednicy. Także przy ziarnicy złośliwej, chłoniaku i białaczce, w leczeniu których wykorzystuje się cytostatyki oraz naświetlania całego ciała, rekomenduje się zabezpieczenie płodności. W praktyce prawie każdy typ nowotworu, jeśli tylko terapia obejmuje wyżej wymienione metody, może – permanentnie lub czasowo – zaburzać powstawanie i dojrzewanie plemników.
Przyczyny zaburzeń płodności
Nie należy jednak zapominać, że już sam nowotwór może powodować zmiany w układzie rozrodczym mężczyzny, prowadząc do późniejszych problemów w posiadaniu potomstwa. Wzrost temperatury, uwalniane przez komórki nowotworowe cytokiny, a na poziomie metabolicznym niedobór witamin, minerałów i mikroelementów, obserwowane u cierpiących na nowotwory złośliwe, to niektóre z czynników wpływających negatywnie na funkcjonowanie gonad męskich. Także produkcja hormonów może zostać zaburzona w wyniku dużego stresu, działania substancji wydzielanych przez nowotwór (np. β-HCG) lub uszkodzenia gruczołów dokrewnych (tarczycy, nadnerczy, podwzgórza, przysadki) regulujących pracę układu rozrodczego.
Według literatury, jeszcze przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia, obniżone parametry nasienia występują już u ok. 64% mężczyzn. U 12% Pacjentów plemników jest zbyt mało lub nie wykazują ruchu, a więc zamrożenie nasienia nie jest możliwe. Najsłabsze parametry obserwujemy w przypadku Pacjentów z nowotworami germinalnymi (zarodkowymi) jąder.
Między innymi ze względu na obniżoną ruchliwość, żywotność i koncentrację plemników, jeszcze przed rozpoczęciem terapii, polecamy naszym Pacjentom, aby zdecydowali się na zamrożenie przynajmniej dwóch porcji nasienia tak, by szansa na posiadanie potomstwa w przyszłości wzrosła.
W klinikach Parens wykonujemy u Pacjentów onkologicznych dwukrotne mrożenie nasienia w cenie jednego.
Przygotowanie do mrożenia nasienia
Powszechnie uważa się, że leczenie nowotworów należy rozpocząć jak najwcześniej, najlepiej natychmiast po zdiagnozowaniu choroby. Pacjenci mają niewiele czasu na konsultacje ze specjalistą, często wahają się, czy mrożenie nasienia w ich przypadku jest konieczne. Ogromne obciążenie psychiczne oraz troska o zdrowie i życie odpychają temat płodności na dalszy plan. W ośrodkach leczenia niepłodności zdarza się, że mężczyźni pojawiają się w ostatniej chwili, nawet na dzień przed rozpoczęciem terapii. Jednak mrożenie jednej próbki może nie być wystarczające i aby zwiększyć swoje szanse na posiadanie potomstwa, oddanie materiału powinno zostać powtórzone. Dlatego właściwe przygotowanie do krioprezerwacji nasienia wymaga nieco więcej czasu, tak więc warto zgłosić się do nas przynajmniej dwa tygodnie przed leczeniem. Nawet w niedługim czasie po rozpoczęciu terapii, plemniki mogą zostać już uszkodzone i w takiej sytuacji ich mrożenie nie jest zalecane.
Jeśli mężczyzna zdecyduje się na zamrożenie swojego nasienia, konieczne jest wykonanie badań krwi na obecność wirusów: HIV (niedoboru odporności), HBs, antyHBC (zapalenia wątroby typu B), HCV (zapalenia wątroby typu C), odczynu USR lub VDRL (kiły) i CMV (cytomegalowirus, przeciwciała IgM). Ważność tych badań w naszym ośrodku to 2 tygodnie. Według WHO (The World Health Organization) abstynencja płciowa przed pobraniem nasienia do mrożenia powinna wynosić 2-7 dni. Ilość plemników o ruchu postępowym w ejakulacie może być zmniejszona, jeśli okres abstynencji jest krótszy niż 2 dni. Jednak u Pacjentów cierpiących na nowotwór czas ma ogromne znaczenie, a leczenie powinno zostać rozpoczęte jak najszybciej. Dlatego zdaniem American Society of Clinical Oncology kilkukrotne mrożenie może być prowadzone w 24-godzinnych odstępach, tyle razy, aby zebrać pożądaną ilość próbek. Należy jednak mieć na uwadze, że nawet jeśli próbki będą oddawane przy zachowaniu abstynencji płciowej 3-7 dni, parametry nasienia mogą być za każdym razem nieco inne. Najnowsze badania prowadzone na grupie pacjentów onkologicznych wskazują, że parametrami o największym zróżnicowaniu (najwyższym współczynniku zmienności) są koncentracja oraz liczba plemników o ruchu postępowym w ejakulacie.
Zdarza się, że niektórzy mężczyźni nawet przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii nowotworowej cierpią na poważną oligozoospermię (liczba plemników w ejakulacie poniżej 1 mln), kryptozoospermię (obecność nielicznych plemników w ejakulacie) lub azoospermię (całkowity brak plemników w ejakulacie). W takich przypadkach zalecamy konsultację z lekarzem urologiem.
