Dieta w endometriozie
Szacuje się, że endometrioza dotyka aż jednej na 10 kobiet na całym świecie. Niestety przyczyna endometriozy jest nieznana i obecnie nie ma skutecznego lekarstwa. Objawy dotykają wielu aspektów życia i często uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie.
Niektóre wybory stylu życia mogą wpływać na postęp endometriozy i zwiększać ryzyko jej rozwoju. Te wybory mogą mieć również wpływ na to, jak bolesne są cykle lub przeciwnie – jak dobrze są kontrolowane.
Chociaż konieczne są dalsze badania w celu pełnego skorelowania niektórych nawyków żywieniowych lub stylu życia z rozwojem lub nasileniem objawów, niektóre czynniki mogą negatywnie wpływać na endometriozę:
Dieta bogata w tłuszcze trans.
W jednym badaniu obserwacyjnym stwierdzono, że kobiety, które spożywały duże ilości tłuszczów trans, miały o 48% większe ryzyko endometriozy. U kobiet z dietą bogatą w nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans wykazano wyższe wartości ogólnoustrojowych markeró stanu zapalnego (np. TNF, Il-6, białko C-reaktywne, co sugeruje wpływ reakcji zapalnej tłuszczów trans na promowanie rozwoju endometriozy. Producenci zazwyczaj wytwarzają tłuszcze trans, aby zapewnić swoim produktom dłuższy okres trwałości i łatwiejszą do użytku konsystencję. Dzięki temu najczęściej są stosowane do różnych smażonych i przetworzonych produktów, takich jak krakersy, pączki, frytki i ciasta. Zatem rozsądnie jest unikać produktów zawierających tłuszcze trans. Możesz sprawdzić, czy produkt zawiera tłuszcze trans, czytając etykietę. Wszystko, co zawiera częściowo uwodornione tłuszcze, zawiera również tłuszcze trans.
Spożycie czerwonego mięsa
Badania wykazały zwiększone ryzyko rozwoju endometriozy przy dużym spożyciu czerwonego mięsa. W rzeczywistości zastąpienie czerwonego mięsa innym źródłem białka może zmniejszyć stan zapalny, który często jest związany z endometriozą. Niektóre dowody sugerują, że wysokie spożycie czerwonego mięsa może być związane z wyższym poziomem estrogenu we krwi. Ponieważ endometrioza jest chorobą zależną od estrogenu, wyższy poziom estrogenu we krwi może zwiększać ryzyko jej wystąpienia.
Gluten
Jedno badanie z udziałem 207 kobiet z endometriozą wykazało, że 75 procent z nich odczuwało zmniejszenie bólu po wyeliminowaniu glutenu z diety
Produkty o wysokiej zawartości FODMAP.
Ta dieta została zaprojektowana w celu złagodzenia objawów jelitowych u pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS). Wymaga to unikania pokarmów o wysokiej zawartości FODMAP, co oznacza fermentację oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole.
Bakterie jelitowe fermentują FODMAP, powodując wytwarzanie gazu, który powoduje ból i dyskomfort u osób z IBS
Badanie z udziałem osób z IBS lub IBS i endometriozą wykazało, że dieta o niskiej zawartości FODMAP zmniejszyła objawy IBS u 72% osób, które miały zarówno endometriozę, jak i IBS, w porównaniu do 49% u osób z IBS
Zarówno dieta bezglutenowa, jak i dieta o niskiej zawartości FODMAP mogą być restrykcyjne i nieco trudne do przestrzegania. Mogą one jednak łagodzić objawy endometriozy.
Jeśli zdecydujesz się wypróbować jedną z tych diet, dobrym pomysłem jest spotkanie z dietetykiem, aby stworzyć plan, który będzie dla Ciebie odpowiedni.
Alkohol i kofeina
Niektóre badania sugerują, że kofeina i alkohol mogą zwiększać ryzyko endometriozy. Ponadto wysokie spożycie kofeiny może zwiększyć poziom estrogenu przez co nasilać objawy choroby. Chociaż dowody te w żadnym wypadku nie są rozstrzygające, niektóre kobiety wolą ograniczyć ich spożycie.
Przetworzona żywność
Minimalizowanie spożycia przetworzonej żywności jest dobrym pomysłem dla prawie każdego, a może to również pomóc w leczeniu endometriozy. Przetworzona żywność jest często bogata w niezdrowe tłuszcze i cukier, uboga w niezbędne składniki odżywcze i błonnik, przez co może powodować ból i stany zapalne. Tłuszcze omega-6 znajdujące się w olejach roślinnych, takich jak olej kukurydziany i olej arachidowy, mogą nasilać ból, skurcze macicy i stany zapalne. Z drugiej strony tłuszcze omega-3 znajdujące się w rybach, orzechach włoskich i lnie mogą pomóc zmniejszyć ból, skurcze i stany zapalne. W rezultacie ograniczenie spożycia żywności, takich jak ciasta, frytki, krakersy, słodycze i smażone potrawy, może pomóc zminimalizować ból związany z endometriozą. Aby uzyskać jeszcze większy wpływ, zastąp przetworzoną żywność produktami, które mogą pomóc w leczeniu endometriozy, takimi jak tłuste ryby, produkty pełnoziarniste oraz świeże owoce i warzywa.
Pokarmy, które mogą pozytywnie wpływać na endometriozę
Aby zwalczyć stany zapalne i ból wywołane przez endometriozę, najlepiej jest spożywać bogatą w składniki odżywcze, dobrze zbilansowaną dietę, przede wszystkim roślinną i pełną witamin i minerałów. Dodaj je do swojej diety:
Produkty bogate w błonnik
Owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste są pełne witamin, minerałów i błonnika pokarmowego. Te pokarmy dostarczają również przeciwutleniaczy, które mogą pomóc w zwalczaniu stanów zapalnych. Wypełnienie twojego talerza kombinacją tych produktów zapewnia, że Twoja dieta zawiera niezbędne składniki odżywcze i minimalizuje spożycie pustych kalorii. W rzeczywistości wysokie spożycie błonnika może obniżyć poziom estrogenu. Oznacza to, że dieta bogata w błonnik może być doskonałą strategią dla kobiet z endometriozą. Jedno z badań wykazało, że kobiety z endometriozą, które stosowały dietę o wysokiej zawartości przeciwutleniaczy przez cztery miesiące, doświadczyły zwiększonej zdolności antyoksydacyjnej i obniżenia wskaźników stresu oksydacyjnego. Inne badanie wykazało, że przyjmowanie suplementów zawierających dużo przeciwutleniaczy znacznie zmniejszyło ból związany z endometriozą. Należy jednak uważać, gdyż spożywanie większej ilości owoców często wiąże się ze zwiększonym spożyciem pestycydów. Niektóre rodzaje pestycydów mogą mieć działanie podobne do estrogenów, co z kolei może sprzyjać endometriozie.
Pokarmy bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
takie jak łosoś, sardynki, śledź, pstrąg, orzechy włoskie, chia i nasiona lnu
Tłuszcze Omega-3 są zdrowymi, przeciwzapalnymi tłuszczami, które można znaleźć w tłustych rybach. Niektóre rodzaje tłuszczów, takie jak oleje roślinne zawierające tłuszcze omega-6, mogą powodować ból i stany zapalne. Jednak uważa się, że tłuszcze omega-3 mają odwrotny skutek, działając jako elementy budulcowe cząsteczek uśmierzających ból. Biorąc pod uwagę, że endometrioza często wiąże się ze zwiększonym bólem i stanem zapalnym, wysoki stosunek tłuszczów omega-3 do omega-6 w diecie może być szczególnie korzystny dla kobiet z endometriozą. Co więcej, jedno badanie obserwacyjne wykazało, że kobiety, które spożywały większe ilości kwasów tłuszczowych omega-3, były o 22% mniej narażone na endometriozę, w porównaniu do kobiet, które spożywały najmniejsze ilości. Ponadto naukowcy odkryli, że przyjmowanie suplementów oleju z ryb zawierających tłuszcze omega-3 może znacznie zmniejszyć dolegliwości bólowe związane z endometriozą.
Niemniej jednak, niezależnie od tego, czy jesz więcej tłustych ryb, czy stosujesz suplementy Omega-3, zwiększenie spożycia tych tłuszczów jest jedną z najprostszych zmian dietetycznych, które możesz wprowadzić, aby zwalczyć ból i stany zapalne związane z endometriozą.
Oliwa z oliwek jest źródłem jednonienasyconych tłuszczów, przeciwutleniaczy i mikroelementów. Jest szczególnie bogata w kwas oleinowy i fenole. Kwas oleinowy jest dość odporny na utlenianie w porównaniu z innymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi oraz uważa się, że fenole są silnymi zmiataczami ROS (reaktywnych form tlenu).
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe powszechnie występują w oleju sezamowym, oleju kukurydzianym, produktach pełnoziarnistych, płatkach pszennych, orzechach, oliwkach i awokado.
Tłuszcze wielonienasycone (PUFA) znajdują się zasadniczo w algach, rybach, orzechach, warzywach liściastych, nasionach. Wykazano, że wśród wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) Omega-6 PUFA i omega-3 PUFA są najbardziej rozpowszechnione w diecie człowieka.
Niski stosunek kwasów tłuszczowych omega-6 / omega-3 może zmniejszyć ryzyko przewlekłych chorób zapalnych, w tym endometriozy. Obecnie sugerowany jest stosunek w zakresie 2: 1 do 4: 1, chociaż brakuje ogólnego konsensusu. Dawniej, zanim doszło do współczesnego uprzemysłowienia, stosunek ten wynosił około 1: 1 do 2: 1, z powodu wielkiego spożycia warzyw i owoców morza. Niestety obecnie stosunek wynosi około 10: 1 do 50: 1 jako wynik wielkiego spożycia rafinowanej żywności i obniżonego spożycia owoców, warzyw i owoców morza. Badacze zaobserwowali zmniejszone ryzyko endometriozy u kobiet z wyższym spożyciem 3-PUFA, co więcej, niższe spożycie tłuszczów trans na korzyść 3-PUFA zapewniło jeszcze mniejsze ryzyko rozwoju choroby.
Żywność bogata w przeciwutleniacze
występująca w kolorowych owocach i warzywach, takich jak pomarańcze, jagody, gorzka czekolada, szpinak i burak
Soja
Niektóre badania zalecają wyeliminowanie soi z diety u pacjentek z endometriozą. Jest tak, ponieważ soja zawiera fitoestrogeny, które są związkami roślinnymi, które mogą naśladować estrogen. Jednak w dużej mierze nie wiadomo, jak fitoestrogeny wpływają na endometriozę. Istnieją badania, które sugerują, że mogą być szkodliwe. Przykładowo wykazano, że kobiety karmione mlekiem sojowym jako niemowlęta miały ponad dwukrotnie większe ryzyko endometriozy niż kobiety, które nie były karmione mlekiem sojowym jako niemowlęta. Ponadto w kilku badaniach na zwierzętach i opisach przypadków kobiet z endometriozą odnotowano negatywne skutki związane z przyjmowaniem suplementów sojowych. Badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi w tej kwestii. Co ciekawe, fitoestrogen zwany pueraryną jest obecnie testowany w badaniach na zwierzętach jako potencjalne leczenie endometriozy. Naukowcy zaproponowali, że zamiast zwiększania działania estrogenów w organizmie, fitoestrogeny mają działanie przeciwne, blokując działanie estrogenu i zmniejszając endometriozę. Działanie fitoestrogenów jest słabsze niż działanie samego estrogenu. Wynika zatem, że gdy fitoestrogeny wiążą się z receptorami estrogenowymi, dostępnych jest mniej receptorów niezajętych dla estrogenu. Może to powodować działanie antyestrogenowe w organizmie. Wydaje się, że niewiele dowodów potwierdza tę teorię. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby można było wyciągnąć wnioski na temat wpływu soi i innych fitoestrogenów na endometriozę.
Pamiętaj, aby zwracać uwagę na to, jak zachowuje się twoje ciało, gdy jesz określone pokarmy. Prowadzenie dziennika spożywanych pokarmów oraz wszelkich objawów lub czynników wywołujących może być pomocne.
Rozważ spotkanie z dietetykiem. Może pomóc Ci zaplanować posiłki, które najlepiej pasują do Ciebie i leczenia endometriozy, ponieważ nie ma jednego uniwersalnego podejścia.
Suplementy, które mogą pomóc
Oprócz zdrowej diety suplementy mogą być również korzystne.
W jednym badaniu wykazano, iż suplementacja 1200 jednostkami międzynarodowymi (IU) witaminy E i 1000 IU witaminy C powodowała zmniejszenie przewlekłego bólu miednicy i zmniejszenie stanu zapalnego. Produkty bogate w witaminę E to: olej z kiełków pszenicy, nasiona słonecznika, migdały, olej z orzechów laskowych, olej słonecznikowy, olej migdałowy, orzechy laskowe, orzeszki ziemne, łosoś atlantycki, awokado, mięso z gęsi.
Kolejne badanie obejmowało dodatkowe spożycie cynku oraz witamin A, C i E. Kobiety z endometriozą, które przyjmowały te suplementy, zmniejszyły obwodowe markery stresu oksydacyjnego i wzmocniły markery przeciwutleniające.
Kurkumina może również pomóc w leczeniu endometriozy. Jest to przeciwzapalna część dobrze znanej kurkumy przyprawowej. Naukowcy dowiedli, że kurkumina hamuje komórki endometriozy przez zmniejszenie produkcji estradiolu a także poprzez działanie przeciwzapalne i zwiększające pojemność przeciwutleniającą organizmu.
W jednym badaniu naukowcy wykazali, że kobiety z wyższym poziomem witaminy D i te, które spożywały więcej mleka w swojej diecie, miały zmniejszoną częstość występowania endometriozy. Oprócz witaminy D korzystny może być również wapń i magnez z żywności lub suplementów.
Ćwiczenia i alternatywne terapie
Ćwiczenia mogą również pomóc w leczeniu endometriozy. Wynika to z faktu, że ćwiczenia mogą obniżyć poziom estrogenu i uwolnić hormony „dobrego samopoczucia”.
Oprócz konwencjonalnych metod leczenia alternatywne metody leczenia mogą być bardzo pomocne dla kobiet z endometriozą. Na przykład techniki relaksacyjne mogą być korzystne. Mogą to być:
- medytacja
- joga
- akupunktura
- masaż
Potrzebne są dalsze badania nad tym, jak zmiany stylu życia mogą zmniejszać objawy endometriozy. Porozmawiaj ze swoim lekarzem i spotkaj się z dietetykiem, aby znaleźć najlepszy plan działania, by poradzić sobie z chorobą. Ciało każdej z nas jest inne. Najlepszy będzie konkretny i dostosowany plan oparty na twoich indywidualnych potrzebach.
KRZYSZTOF JANOWIEC
Dowiedz się więcej czytając nasze artykuły